آثار و پیامدهای حسد در تعاملات فردی و اجتماعی در آموزه‏ های قرآنی

هدف پژوهش حاضر، مفهوم‏شناسی حسد در قرآن و بررسی خاستگاه و پیامدهای آن در بعد فردی و اجتماعی و ارایه راهکارهای تربیتی است. پژوهش حاضر با رویکردی کیفی و بهره‏گیری از داده‏های کتابخانه‏ای و روش تحلیلی استنتاجی انجام شده و جامعه پژوهش آن شامل تمامی آیات قرآنی مرتبط با موضوع پژوهش و سایر اسناد مرتبط در قالب کتاب و مقاله است. روش نمونه‏گیری از نوع هدفمند است و یافته‏ها حکایت از آن دارد که حسد ناشی از ضعف ایمان و سستی در اعتقادات است و حب دنیا از مهم ترین عوامل زمینه‏ساز حسد به حساب می آید. در تعاملات انسانی، گاه تمایزات فردی و گروهی، تبعیض میان افراد و گاه کمال‏طلبی انسان، او را به ورطه خود‏خواهی و دنیا‏طلبی می‏افکند که باعث می‏شود در تعاملات اجتماعی به دلیل برتری‏جویی و رقابت‏های مادی، به داشته‏ها و برخورداری‏های دیگران حسادت بورزد. ازجمله آثار و پیامدهای فردی حسد، سلب آرامش روحی و روانی، تضعیف ایمان و اعتقادات توحیدی از انسان و رضایت نداشتن از وضعیت موجود خود، قانع نبودن به داشته‏ها و شکرگزاری نکردن از خداوند است. در تعاملات اجتماعی نیز حسادت ممکن است همچون حلقه اولیه یک زنجیره‏ای از رذایل، پیدایش رذایل دیگر ازجمله خشم و غضب، خصومت و دشمنی، کینه‏ورزی و بخل‏ورزی را در وجود انسان باعث شود. همچنین از دست رفتن حرمت و کرامت انسان از دیگر پیامدهای حسد در تعاملات اجتماعی است. جلوگیری از برانگیختن خشم افراد، پرهیز از بخل‏ورزی، پرهیز از خصومت، دشمنی و کینه‏توزی، نداشتن تفاخر و ابراز نکردن توانمندی‏ها، کنترل حب دنیا، توجه به استعدادها و علایق خاص افراد، زمینه‏سازی احساس حرمت و کرامت، توزیع متناسب محبت، زمینه‏سازی روحیه شکرگزاری، آگاهی‏بخشی و ایجاد بینش الهی، الگوپردازی و تقویت ایمان متربیان از راهکارهای تربیتی پژوهش حاضر به شمار می آید.