بررسی تاریخی اظهار شهادت بر ولایت در اذان شیعیان

اصل ولایت امیرمومنان8 برای مومنین که در قرآن آمده است و توسط پیامبرq بارها ازجمله در غدیرخم ابلاغ گردیده در منابع اصلی اهل‌سنت نیز گزارش شده و مقبول آنها نیز می‌باشد؛ شهادت بر ولایت در اذان در منابع فقهی به شهادت‌ثالثه معروف است. برخی به جهت بررسی ناقص، رسمی‌شدن آن را به دوران آل‌بویه یا بعد از آن مربوط دانسته‌اند؛ در این نوشتار با روش نقلی معلوم گردیده براساس برخی از گزارشها ریشه شهادت سوم در دوران خود پیامبرq و مرتبط با مسئله انتصاب امام‌علی8 به ولایت مسلمانان در روز غدیرخم می‌باشد؛ آشکار نمودن این شعار در ماذنه‌های مساجد برخلاف ادعای برخی که در عصر صفوی آغاز شده است، به دوران قبل از آل‌بویه و قرنها پیش از صفویان مربوط است؛ مهمترین شعار شیعه گاهی علنی در ماذنه‌ها اظهار می‌گردید و گاهی براساس تعصبات فرقه‌ای حاکمان ممنوع شده است؛ اما در جوامع شیعی به‌عنوان ابراز محبت و مودت در اذان و نه به‌عنوان جزیی از آن، اظهار گردیده و یکی از شعارها و نمادهای مهم شیعیان بوده است.