نقد ادله روایی و تاریخی موید «تعیین خلیفه» در حکمیت

از رویدادهای مهم تاریخ صدر اسلام مسئله حکمیت در جنگ صفین بود، که پس از بر سر نیزه کردن قرآن توسط سپاه معاویه، سپاه امیرمومنان علی علیه السلام تسلیم شده و حکمیت را بر آن حضرت تحمیل کردند. در اینکه محور مذاکرات حکمین چه بود؟ تاریخ‌نویسان جواب قاطعی نداده‌اند. در این بین روایتی در کتاب‌های روایی و تاریخی آمده که موید «تعیین خلیفه» در حکمیت است؛ ولی امیرمومنان علی علیه السلام نتیجه حکمیت را نپذیرفتند. این مقاله با هدف بررسی ادله روایی و تاریخی با روش توصیفی تحلیلی و ابزار تحقیق کتابخانه‌ای نتیجه می‌گیرد که روایت از جهت سند به دلیل مرسله بودن، و از جهت متن به دلیل اضطراب، ضعیف است و ادله تاریخی نیز به جهت انحصار در چند منبع و تعارض با متن صلح‌نامه حکمیت که سخنی از تعیین خلیفه به میان نیامده، از اعتبار ساقط است. بنابراین محور مذاکرات حکمین منحصر در مسایل اختلافی بین امیرمومنان علی علیه السلام و معاویه، بجز تعیین خلافت می‌شود.