پژوهشی در محتوای اجتماعی و تربیتی در شعر معاصر کودک (با تکیه بر اشعار اسدالله شعبانی، جعفر ابراهیمی و افسانه شعبان نژاد)

 مضامین تربیتی و مفاهیم ارزشی، نقش انکارناپذیر و بسزایی در شکل دادن به شخصیت، ذهن و جهان‌بینی کودک دارد. لیکن یکی از گسترده‌ترین و زیباترین انواع ادبی کودک در ایران بویژه در دوره معاصر، جلوه ادبیات تعلیمی در آثار کودک است؛ بگونه‌ای که بسیاری از شاعران کودک و نوجوان از میان انواع ادبی، به این نوع ادبی توجه شایانی کرده‌اند. «اسدالله شعبانی»، «جعفر ابراهیمی» و «افسانه شعبان‌نژاد» از شاعران شاخص و مطرح حوزه ادبیات کودک و نوجوان هستند که به نقش و اهمیت این مفاهیم پی برده و از آن بعنوان ابزاری برای پرورش نسلی پویا، توانمند و ژرف‌اندیش بهره گرفته‌اند. هدف پژوهش حاضر، بررسی و بازنمایی عناصر و مولفه‌های اجتماعی و تربیتی در آثار و اشعار شاعران یادشده است.

 پژوهش پیش رو، مطالعه‌ای نظری است که به شیوه پژوهش کتابخانه‌ای و روش توصیفی تحلیلی انجام شده است.

یافته‌ ها: 

یافته‌های پژوهش نشان میدهد اشعار شاعران موردبررسی، مبتنی بر مضامین و مولفه‌های اجتماعی و تربیتی همچون همدلی، نوع‌دوستی، صلح‌طلبی، روحیه تلاشگری و وطن‌دوستی است. و مفاهیم اجتماعی تربیتی ازجمله مفاهیم کاربردی این سه شاعر است. براساس بررسی انجام یافته، مولفه «همدلی» با 34./. در اشعار جعفر ابراهیمی، «نوع‌دوستی» با 33./. در آثار افسانه شعبان‌نژاد، «صلح‌طلبی» با 35./. و «وطن‌دوستی» با 22./. در اشعار اسدالله شعبانی، و «تلاشگری» با 19./. بطور مشترک در آثار جعفر ابراهیمی و اسدالله شعبانی بسامد بیشتری دارند.

نتیجه‌گیری:

 ادبیات تعلیمی نقش مهم و موثری در پرورش کودکان و نهادینه کردن ارزشهای تربیتی، اخلاقی و اجتماعی دارد. این نوع ادبی محور توجه شاعران کودک بوده و بیشتر شاعران معاصر حوزه ادبیات کودک و نوجوان درجهت پیشبرد اهداف آموزشی و تربیتی در قالب شعر تلاش کرده‌اند. لیکن شعر معاصر کودک علاوه بر ارزشهای هنری، ابزاری برای آموزش و تربیت است و آموزه‌های تعلیمی در اشعار این دوره، در جایگاه بالایی قرار دارد.