بررسی عناصر زبان عامیانه در مثنوی معنوی (دفتر اول تا سوم)

 زبان عامیانه یکی از جلوه‌های نظام زبان است. بخشی از مخاطبان عرفا، عامه مردم بودند. مولانا بعنوان بزرگترین شاعر عارف ایران، در مثنوی از عناصر زبان عامیانه برای انتقال مفاهیم والای اخلاقی و عرفانی بسیار بهره گرفته است. هدف این پژوهش، استخراج و بررسی عناصر زبان عامیانه مثنوی، در سه سطح فرایندهای آوایی، واژه ها و جملات است.

این پژوهش نظری است و به شیوه مطالعات کتابخانه‌ای انجام شده است. جامعه آماری دفتر اول تا سوم مثنوی بوده است.

 در بین فرایندهای آوایی، حذف و ابدال بیشترین فراوانی را داشتند. در بخش اسمهای عامیانه، اسمهای اتباع، اسم صوت و اسامی مربوط به لهجه های محلی، بخش عمده ای از اسمها بودند. در بخش فعلها، فعلهای پیشوندی، فعلهای مرکب و گروه های فعلی، بیشترین میزان را داشتند. بخش عمده ای از صفتهای عامیانه را دشنامها، صفتهای کنایی و صفتهای متعلق به لهجه های محلی تشکیل میدادند. قیدها فراوانی کمی داشتند و حروف و ضمیر نیز بسیار کم در سه دفتر مشاهده شد. ضرب المثلها بعنوان نماد جملات عامیانه، فراوانی بالایی داشتند. در قصه ها به تناسب شخصیتهایی که از طبقه عوام جامعه هستند، میزان استفاده از عناصر زبان عامیانه بیشتر بود.

نتیجه‌ گیری:

 مولانا در دفتر اول تا سوم مثنوی از زبان عامیانه در فرایندهای آوایی، واژه ها و جملات استفاده کرده است و زبان خویش را به زبان عوام جامعه نزدیک کرده تا اشتیاق مخاطب را برانگیزد و او را بسوی فهم بهتر لطایف و دقایق مثنوی رهنمون سازد.