اثر تاریخ کشت و تنش گرمای انتهای فصل بر صفان فنولوژیک و اجزای عملکرد ژنوتیپ های گندم نان

مراحل فنولوژیک ارقام تجاری گندم از مهم ترین عوامل تعیین کننده تحمل به گرما بوده که در برنامه های اصلاحی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. به منظور بررسی اثر تاریخ کشت و تنش گرما بر صفات فنولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد گندم نان، آزمایشی در سال زراعی 95-1394در مزرعه آزمایشی دانشگاه شهید چمران اهواز در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار روی 30 ژنوتیپ گندم نان با طول مراحل فنولوژیک متفاوت اجرا شد. ارقام در دو تاریخ کاشت به موقع و دیرهنگام (تنش گرمای انتهای فصل) کشت شده و داده های حاصل به صورت تجزیه مرکب تجزیه گردید. در این تحقیق تنش گرما اثر معنی دار در کاهش صفات فنولوژیک مورد مطالعه داشت. عملکرد و اجزای عملکرد نیز تحت تاثیر تنش گرمای انتهای فصل قرار گرفت و کاهش یافتند.  بر اساس نتایج حاصل همبستگی بین صفات فنولوژیک و اجزای عملکرد در شرایط بدون تنش مثبت و در اکثر موارد در شرایط تنش گرما منفی بود. نتایج همبستگی کانونیک نشان داد که صفات فنولوژیک در همبستگی کانونیک اول در شرایط بدون تنش 38 درصد و در شرایط تنش گرما 47 درصد واریانس در اجزای عملکرد را تفسیر نمودند که نشان دهنده تاثیر شدیدتر صفات فنولوژیک بر اجزای عملکرد در شرایط تنش گرما است. نتایج تجزیه خوشه ای نیز نقش بسیار مهم مراحل فنولوژیک در گروه بندی ارقام تجاری گندم کشور را نشان داد. به طور کلی، اگر در مناطق گرم انتخاب ژنوتیپ های مطلوب بر اساس طول مراحل فنولوژیک مناسب صورت پذیرد، می توان به ارقام متحملی دست یافت که ضمن تولید عملکرد بالا، پایداری بیشتری در عملکرد دانه داشته باشند.