خطاهای مولفان متون کهن ادب فارسی در معرفی ابوسعیدابوالخیر

برای ابوسعیدابوالخیر در فرهنگ ایرانی، جایگاهی همانند سقراط در فرهنگ یونانی در نظر گرفته شده است. این دو، به‌رغم آن‌که هیچ تالیفی از خود به یادگار نگذاشته‌اند، اما در تعدادی کثیر از کتاب‌ها حضوری پررنگ دارند. نقش‌آفرینی ابوسعید در متون کهن ادب فارسی را به سه شکل مختلف می‌توان دید. یادکردها از او، یا دارای منبعی شناخته شده هستند و با ماخذ اصلی خود از نظر محتوا هیچ مغایرتی را نشان نمی‌دهند. یا هیچ ماخذی مشخص برای آن‌ها نمی‌توان در نظر گرفت. یا این‌که به‌رغم مشخص بودن ماخذ، مضمون آن‌ها در مقایسه با منبع اصلی، مغایرتی فاحش دارد. هدف از جستار حاضر، معرفی این مغایرت‌ها و توضیح در باب علل متصور بر چگونگی پدید آمدن آن‌هاست. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد از میان چندین عامل مهم، که سبب‌ساز بروز این لغزش‌ها بوده‌، خبط و خلط زندگانی اشخاص مختلف با یک‌دیگر، نقل مسموعات به‌جای استناد به مآخذ مکتوب، و هم‌چنین استفاده از منابع واسطه در عوض رجوع به منابع اصلی، بیش‌ترین نقش را در شکل‌گیری این سهوها ایفا کرده‌ است.