ارزیابی نقش پوشش گیاهی و عوامل اقلیمی دشت های جنوبی البرز در توزیع زمانی و مکانی پدیده گرد و غبار

بیشتر مطالعات درزمینه طوفان های گرد و غبار در استان های غربی- شرقی کشور متمرکز است و کم تر تحقیقاتی در سایر مناطق ایران صورت گرفته است. در این تحقیق برخی از دشت های جنوبی البرز؛ که دارای پتانسیل تولید گرد و غبار می باشند انتخاب شدند. داده های روزانه 18 ایستگاه هواشناسی با دوره آماری بلندمدت از 2008 تا 2017 و برای محاسبه شاخص های خشک سالی کشاورزی، از محصولات MOD13Q1 و MOD11A1 در همان دوره استفاده شد. شاخص بارش استانداردشده و شاخص بارش- تبخیر و تعرق استانداردشده محاسبه و از کدهای هواشناسی ساعتی گرد و غبار، شاخص تجربی طوفان گرد و غبار به دست آمد؛ سپس روابط بین شاخص های اقلیمی، پوشش گیاهی و شاخص تجربی طوفان گرد و غبار با استفاده از همبستگی پیرسون و روش آماری رگرسیون چند متغیره موردبررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد بیش ترین فراوانی شاخص طوفان گرد و غبار طی 10 سال مربوط به ایستگاه امام خمینی با 5/30 و کم ترین آن طالقان با مقدار 05/0 است. تغییرات سال به سال شاخص گرد و غبار نشان می دهد در سال های ابتدایی بخش های مرکزی و جنوب شرقی منطقه به شدت تحت تاثیر طوفان های گرد و غبار بوده اما با کاهش ناگهانی روند طولانی مدت را به کاهشی تغییر داده است. بالاترین و پایین ترین همبستگی به ترتیب مربوط به سرعت باد و دما است، همبستگی منفی و قوی با شاخص TCI برقرار است. در مورد نتایج رگرسیون چند متغیره ماهیانه، در ماه های مختلف سال تا حدودی متغیر بوده، به گونه ای که در ماه های مختلف تاثیر عناصر اقلیمی و پوشش گیاهی تغییر می کند، به طورکلی سرعت باد، TCI و SPEI مهم ترین تاثیر را برافزایش طوفان های گرد و غبار می گذارد