بکارگیری تکنیک توابع متعامد تجربی (EOF) در تحلیل داده‎‎ های بارندگی

تغییرات اقلیمی در دهه گذشته تاثیرات جدی بر امنیت غذایی و معیشت در مناطق مختلف جهان گذاشته است. EOF یکی از روش های مهم برای مطالعه الگوی های بارندگی در یک منطقه است. اهداف مهم مقاله شامل تعییین بهترین ضرایب وزنی و توابع فراوانی، تعیین مناطق همگن، مدل سازی سری های زمانی فصلی و یافتن منحنی های خشکسالی هواشناسی بزرگی- مساحت- فراوانی (SAF) و تداوم- مساحت- فراوانی (DAF) در حوضه های کارون، دز و کرخه می باشد. برای نیل به اهداف فوق، سری های زمانی بارندگی 69 ایستگاه هواشناسی وزارت نیرو در حوضه های تحقیق انتخاب گردید پس از کنترل کیفی و آزمون و بازسازی داده ها توابع فراوانی و چهار ضریب وزنی (EOF) حاصل و در ادامه با همگن سازی منطقه تغییرات بارندگی با ایجاد 291 سلول در محیط ArcGIS9.3 به روش میان یابی کریجینگ معمولی بررسی شد. با انجام درون یابی برای ضرایب وزنی (EOF) اول تا چهارم مشخص گردید مدل های نیم‎تغییرنمای کروی با درجه روند پلی‎نومیال دوم و عدم ایزوتروپی، گوسی بدون روند و دارای ایزوتروپی، گوسی با درجه روند دو و عدم ایزوتروپی و کروی با درجه روند دوم و عدم ایزوتروپی به ترتیب دارای بهترین برازش بودند. از همگن‎سازی منطقه مشاهده گردید که مناطق جنوبی خوزستان و بخش هایی از شرق چهار محال و بختیاری دارای حداقل میانگین بارش ماهانه (mm24.3-14.5) و مناطق شمال خوزستان و جنوب لرستان دارای حداکثر میانگین بارش ماهانه (mm80.4-65.3) می باشند. در ادامه با استفاده از روش مدل سازی استوکاستیک ARMA با برنامه SAMS برای هر سلول برای 4 سری زمانی توابع فراوانی (PC) 12000داده بارندگی تولید و سپس تحلیل خشکسالی ها انجام شد. نتایج نشان داد که توزیع های آماری Gamma و Log-Normal برای دوره بازگشت های 5، 10، 50، 100 و 200 سال به ترتیب برای سری های حجم کمبود نسبی و تداوم خشکسالی دارای بهترین برازش هستند.