بررسی میزان پتانسیل آسیب پذیری و ارزیابی خطر سلامت نیترات و نیتریت در آبخوان دشت ازنا- الیگودرز

 با توجه به اینکه در دشت ازنا- الیگودرز، بخش عمده ای از مصارف شرب از آب های زیرزمینی تامین می شود، بررسی میزان غلظت نیترات و نیتریت و پتانسیل آسیب پذیری و ارزیابی خطر سلامت آب های زیرزمینی و شرب دشت ازنا- الیگودرز، به منظور شناخت عوامل آلاینده برای حفظ سلامت مصرف کنندگان ضروری است.

پتانسیل آسیب پذیری دشت مورد مطالعه در مقابل عوامل آلاینده به روش درستیک بررسی شد. به منظور بررسی غلظت نیترات و نیتریت از 25 چاه آب منطقه طی سال آبی 1397-1398 نمونه برداری و به روش استاندارد آنالیز شدند. خطر سلامت انسان ها در استفاده شرب از آب های زیرزمینی دشت مورد مطالعه به روش شاخص  USEPA(آژانس حفاظت محیط زیست ایالات متحده) ارزیابی شد.

 نتایج روش درستیک نشان داد که 45 درصد از منطقه دارای پتانسیل آسیب پذیری زیاد (قسمت جنوبی دشت) و 65 درصد دارای پتانسیل آسیب پذیری متوسط (قسمت شمالی دشت) است. بر اساس نتایج آنالیز، نیترات در آب شرب روستاهای چقاطرم و اشرف آباد به ترتیب با دارا بودن 56 و 65 میلی گرم در لیتر و نیتریت در آب های زیرزمینی روستاهای چم زمان، علی آباد و دره باغ به ترتیب با دارا بودن 5/3 ، 3/3 و 4/3 میلی گرم در لیتر، بیش از حد استاندارد سازمان بهداشت جهانی است.  بر اساس نتایج ارزیابی خطر سلامت انسان ها، 83 درصد از کودکان و 8 درصد از زنان و 4 درصد از مردان به واسطه آلودگی نیترات آب های زیرزمینی دشت مورد مطالعه با تهدید سلامت مواجه هستند (HQ>1)، صحت نتایج آسیب پذیری با واسنجی نتایج ارزیابی خطر سلامت و نتایج نقشه هم نیترات تایید شد.

استفاده بی رویه از کودهای شیمیایی نیتراته و دفع غیر اصولی فاضلاب های انسانی (شهری و روستایی) عامل اصلی آلودگی نیترات و نیتریت در برخی نقاط است. بر اساس نتایج این پژوهش و برای حفظ سلامت مصرف کنندگان بخصوص کودکان، استفاده از چاه های شرب آلوده توصیه نمی شود و پایش مستمر چاه های شرب منطقه ضروری است.