میزان رعایت موازین اخلاق در پژوهش در پیشنهاده های پژوهشی مصوب دانشگاه علوم پزشکی ایلام طی سال های 1389 تا 1395

با توجه به توسعه و گسترش روزافزون پژوهش در علوم پزشکی و به ویژه استفاده از آزمودنی های انسانی در طرح های پژوهشی، لزوم اجرای پژوهش بر اساس معیارها و اصول اخلاقی اهمیت بالایی یافته است. در این مطالعه، میزان پایبندی مجریان طرح های پژوهشی به ذکر شاخص های اخلاق در پژوهش بر اساس مفاد بیانیه های معتبر ملی و بین المللی در پیشنهاده های پژوهشی مصوب دانشگاه علوم پزشکی ایلام از سال 1389 تا 1395 بررسی شده است.

در مطالعه ای توصیفی-گذشته نگر بر روی 489 پیشنهاده پژوهشی مصوب، اطلاعات از طریق شش چک لیست استخراج شد که با استفاده از پرسش نامه های استاندارد کمیته اخلاق در پژوهش سازمان بهداشت جهانی (WHO/ERC) و سایر مطالعات مرتبط تهیه گردیده بود. داده ها با نرم افزار SPSS تجزیه وتحلیل آماری شد.

نتایج این بررسی نشان داد که به طورکلی در 402 طرح (2/82 درصد)، به بخش ملاحظات اخلاقی در پیشنهاده ها توجه گردیده و تکمیل شده بود. تنها 20 طرح (4 درصد) به کمیته اخلاق در پژوهش ارجاع گشته و تاییدیه کمیته اخلاق در پژوهش را داشتند. در 163 طرح (8/57 درصد)، آزمودنی ها از شرکت در مطالعه آگاه شده بودند و در 177 طرح (2/36 درصد)، اخذ رضایت آگاهانه و نیز در 257 طرح (6/52 درصد) در پیشنهاده های با آزمودنی انسانی، حفظ محرمانگی اطلاعات آزمودنی ها در پژوهش پیش بینی شده بود.

هدف غایی از تشکیل کمیته های ملی و منطقه ای اخلاق پژوهشی، ارتقای وضع موجود و نیل به استانداردهای مربوطه است که در کل، روند روبه رشدی را نشان داد. برگزاری کارگاه های آموزشی برای پژوهشگران و نظارت دقیق تر کمیته های اخلاق به ویژه در کارآزمایی های بالینی و مطالعات حیوانی، به منظور بهبود فضای اخلاقی، به عنوان راهکار پیشنهادی بهینه سازی ارایه می شود.