تحلیل جامعه شناختی مصونیت دفاعی وکیل در حقوق ایران

مصونیت دفاعی وکلا به عنوان یکی از مهمترین ارکان تشکیل دهنده ساختار قضایی ایران شامل ضمانت‌های مربوط به دفاع در قانون اساسی بوده نهاد وکالت نیز به عنوان یکی از پرتو‌های بنیادین مربوط به دادرسی متعارف در نظام قضایی ایفای نقش می‌نماید. بنابراین این پژوهش با هدف تحلیل جامعه‌شناختی مصونیت دفاعی وکیل دادگستری در حقوق کیفری ایران به روش توصیفی اسنادی انجام شده است. برای ادبیات نظری از آرای، قانون‌مداری پارسونز، نظارت‌پذیری دورکیم، جامعه‌مدنی هابرماس، حقوق مدنی مارشال، اعتماد نهادی بوردیو، عدالت‌ورزی کانت و روالز، آزادی پوپر، برلین و سارتر استفاده شده است. یافته‌های اسنادی حاصل از تحلیل متون موجود که پاسخی برای سوالات پژوهش هستند نشان داده که مصونیت دفاعی وکیل در دو حوزه اصلی جامعه‌شناختی و حقوقی بررسی شده است. در حوزه جامعه‌شناختی یافته‌های تحلیل نشان داده که مقوله‌های قانون‌مداری، نظارت‌پذیری، حوزه عمومی، جامعه مدنی و اعتماد نهادی با مکانیزم‌های اجتماعی و نظری به مصونیت دفاعی وکلا منجر شده و نهادهای حکومتی نیز با استفاده از تفکیک قوا و ایجاد فضای آزاد در قالب توسعه آزادی‌های فردی و مدنی می‌توانند زمینه‌های افزایش اختیارات قانونی به منظور افزایش مصونیت دفاعی وکلا ایجاد کنند. در بخش حقوقی نیز وکیل در موضع دفاع از احترام و تامینات شاغلین شغل قضا برخوردار است و در این راه با راهبردهای اصل عزتمندی، حمایت از حقوق، احقاق حق همراه با افزایش نظارت‌پذیری و تضمین اقتدار قضایی مصونیت دفاعی به دست می‌آید.