تحلیل مکانیسم روان رنجورانه مهرطلبی در داستان های مثنوی بر اساس نظریه کارن هورنای

انسان ها در طول حیات خود با مشکلات فراوانی روبرو می شوند که این مشکلات به شیوه های گوناگون زندگی و شخصیت آن ها را تحت تاثیر قرار می دهد. برخی از مشکلات اساسی و تاثیرگذار دوران کودکی از قبیل رفتار نامناسب والدین با کودک منجر به رنج ها و آسیب های روانی  می شود که نقشی بنیادین در زندگی و کنش های فرد در دوران بلوغ وی دارد. این رنج های مهم و تاثیرگذار منجر به رفتارهای نابهنجار در ادوار مختلف زندگی شخص می شود. کارن هورنای، روان شناس آلمانی، در باب رنج های روانی نظریه ای بسیار مهم دارد که با عنوان نظریه «روان رنجوری» شناخته می شود. وی عوامل پیدایش روان رنجوری را مطرح و مکانیسم هایی را به عنوان رفتارهای دفاعی که شخص روان رنجور برای تسکین آلام و حصول آرامش به آن ها متمسک می شود، برمی شمارد. یکی از این مکانیسم ها «حرکت به سوی مردم» یا «مهرطلبی» است. هورنای معتقد است؛ مکانیسم مهرطلبی که روان رنجوران بدان پناه می برند، درمان حقیقی نیست و گرایش و تمسک بدان، نه تنها امنیت و آسایش خاطری برای روان رنجوران به بار نمی آورد، بلکه موجب تشدید روان رنجوری نیز می شود. مولانا نیز به عنوان عارفی بزرگ و اندیشمندی بی بدیل که علاوه بر علوم متداول زمان خود، از سرچشمه فیاض وحی و معارف اسلامی و ایرانی سیراب بوده و آثاری جهانی همچون مثنوی و غزلیات شمس را پدید آورده است، به اقتضای رسالت خود که نجات خلق و رساندن آن ها به سعادت دو جهان است، نسبت به رنج های درونی و روانی انسان بی تفاوت نبوده است. وی تاملات دقیق و عمیقی در باب مسایل روانی انسان داشته و آراء فاخر و ارزشمندی در این خصوص ارایه کرده است. مولوی در مطاوی داستان ها و تمثیلات مثنوی به نحو شایسته ای به علل گرایش به مکانیسم مهرطلبی و عوارض و پیامدهای آن اشاره کرده است. این مقاله بر آن است تا با بررسی نمودهای مختلف مکانیسم مهرطلبی در حکایات و تمثیلات مثنوی معنوی، جایگاه این مکانیسم را در کنش شخصیت های روان رنجور داستان های مثنوی روشن کند.