مقایسه اسانس چهار جمعیت از گیاه Thymus kotschyanus در شرایط کشت مزرعه و گلخانه

بهمنظور بررسی کمیوکیفی اسانس سرشاخه های گلدار گیاه Thymus kotschyanus در شرایط کشت گلخانه و مزرعه، بذر چهار جمعیت از این گونه از مناطق آذربایجان شرقی، سیراچال تهران، میانه و تبریز جمع آوری و پس از کشت در گلخانه و مزرعه مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع مورد مطالعه قرار گرفت. نمونه ها در گلخانه در طرح کاملا تصادفی با سه تکرار و ده گلدان برای هر واحد آزمایشی و در مزرعه در بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار کاشته شدند. برای جداسازی اسانس گیاهان از دستگاه تقطیر با آب (کلونجر) استفاده شد و بعد توسط دستگاهGC وGC/MS ترکیبهای اسانس، مورد تجزیه و تحلیل و شناسایی قرار گرفتند. ترکیبهای عمده موجود در اسانس شامل تیمول (Thymol)، کارواکرول (Carvacrol) و پارا- سایمن (r-cymen) بود. مقدار حداکثر تیمول برابر 94/65 درصد در جمعیت مربوط به آذربایجان شرقی و حداکثر مقدار کارواکرول 14/53 درصد در جمعیت مربوط به سیراچال و بالاترین مقدار پارا- سایمن برابر 4/20 درصد در جمعیت آذربایجان شرقی اندازه گیری شد. در نمونه های مزرعه بازده اسانس نسبت به نمونه های گلخانه بیشتر، ولی درصد ترکیبهای عمده تیمول و کارواکرول کاهش یافت، و مونوترپنها درصد بیشتری از وزن اسانس را نسبت به گلخانه به خود اختصاص دادند. مقدار ترکیب پارا- سایمن در مزرعه افزایش یافته، درصورتیکه گاما- ترپینن درصد بسیار ناچیزی را تشکیل داد که این پدیده میتواند به دلیل مسیر مشترک تشکیل این ترکیبها در گیاهان وابسته باشد که به دلیل اختلاف شرایط آب و هوایی در دو محیط باعث تبدیلاتی در ترکیبهای اسانسها میشود.