ارزیابی خطر بیابان زایی با استفاده از مدل جدید مدالوس پیشنهادی

افزایش روند تخریب منابع طبیعی زندگی جامعه ی بشر را به طور نگران کننده یی تهدید می کند. فرآیند بیابان زایی نمونه ی اصلی این گونه تخریب ها است. هدف اصلی این پژوهش ارزیابی امکان خطر بیابان زایی با مدل مدالوس در منطقه ی گلسرای تربت حیدریه در استان خراسان رضوی است. بر پایه ی این مدل پنج معیار کلیدی کیفیت خاک، اقلیم، پوشش گیاهی، مدیریت و روند (معیار پیشنهادی) ارزیابی شد. کیفیت هر معیار از میانگین هندسی شاخص های آن، و از میانگین هندسی معیار ها نقشه ی نهایی شدت بیابان زایی به دست آمد. در منطقه ی گلسرا سه طبقه ی خطر حساس ((F1,F2,F3 و دو طبقه ی احتمال خطر (P) و بی تاثیر (N) به دست آمد. مدل مدالوس علاوه بر افزودن معیار روند در سه مرحله ی دیگر نیز اصلاح شد. در مرحله ی اول پس از تهیه ی نقشه ی شدت بیابان زایی در چهار چوب مدل مدالوس، نقشه ی جدید شدت بیابان زایی بر پایه ی طبقه بندی چهار طبقه یی (کم تا خیلی شدید) به دست آمد، که نشان داد در   66 % از منطقه احتمال بیابان زایی متوسط هست. در مرحله ی دوم، با تهیه ی نقشه ی تولید فعلی به تولید بالقوه ی منطقه به نوعی وضعیت فعلی بیابان زایی که در مدل اصلی در نظر گرفته نشده بود وارد محاسبه ها شد، که نشان داد 60 % از منطقه در وضعیت فعلی بیابان زایی شدید است. در مرحله ی سوم بر پایه ی نقشه ی تولید فعلی به تولید بالقوه ی به دست آمده، طبقه بندی جدید شامل طبقه های اصلی خطر فعلی و خطر بالقوه برای نقشه ی شدت بیابان زایی اصلاح شده ی مدل مدالوس تعریف شد. بر پایه ی نقشه ی نهایی اصلاح شده ی مدالوس، 93/4 % از مساحت منطقه ی بررسی شده در طبقه ی اصلی خطر فعلی و 6/60 % در طبقه ی اصلی خطر بالقوه بود. این نتیجه نشان دهنده ی کارآ نبودن مدل مدالوس فعلی در منطقه ی گلسرا بی درنظرگرفتن ویژگی وضعیت فعلی تخریب است. به کاربردن روش پیشنهادشده توصیه می شود.