منشایابی مکان های مستعد فرسایش بادی و گرد و غبار با شبیه ساز USEPA در منطقه ی دلازیان، شهرستان سمنان

فرسایش بادی و گرد و غبار ناشی از آن از مهم ترین چالش ها در بسیاری از سرزمین های جهان از جمله ایران است. شناسایی منشا تشکیل گرد و غبار اولین مرحله برای مهار این پدیده است. برای منشایابی فرسایش بادی و گرد و غبار روش های پرشماری از جمله سنجش ازدور، تجزیه ی فیزیکی و شیمیایی، و شبیه ساز های تجربی هست. هدف از این پژوهش منشایابی گرد و غبار در استان سمنان با شبیه ساز سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا است. برای شبیه سازی با این روش در سال 1397 50 مکان در منطقه ی دلازیان در استان سمنان شناسایی و به روش تصادفی نمونه برداری شد. آزمون های فیزیکی و شیمیایی انجام شد. شاخص های اقلیمی اندازه ی بارندگی، تبخیروتعرق، سرعت باد، دما، و رطوبت برای دوره ی 9 ساله از سازمان هواشناسی کل کشور گرفته شد. با کاربرد شاخص های اقلیمی و ویژگی های فیزیکی خاک در شبیه ساز های مختلف، اندازه ی فرسایش Q، Q30 و Q50 جداگانه محاسبه شد. نقشه ی ویژگی های اقلیمی، بافت، و اندازه ی فرسایش خاک با روش های زمین آماری و درون یابی RBF و IDW ترسیم شد. تنها اندازه های لای، Q30 و Q50 در شرایط بهنجار بود، و بنابراین به روش های زمین آماری درون یابی شد. بعد از تلفیق نقشه ها، مکان های بحرانی و خیلی بحرانی مستعد گرد و غبار به دست آمد. نتیجه نشان داد که منطقه از دیدگاه شاخص خشکی (19/02)، بارندگی (127/96 میلی متر)، و پستی بلندی (دشت) در وضعیت خیلی بحرانی، و از دیدگاه بافت خاک (میانگین بیش از 50% شن و کم تر از 30% لای) در وضعیت بحرانی بود. منطقه ی دلازیان با اندازه ی فرسایش بادی (Q) بین kg/ha/yr 55-9 در وضعیت هشدار، و با روزهای گرد و غباری با میانگین 2 روز در سال، با میانگین سرعت باد m/s 1/98 در وضعیت عادی بود. نتیجه های کلی نشان داد که اگرچه برخی از شاخص ها بحرانی و خیلی بحرانی بود، منطقه از دیدگاه منشا گرد و غبار در تراز عادی است.