نخستین اثر احتمالی به زبان فارسی در آناتولی

پس از استقرار سلجوقیان در آسیای صغیر زبان فارسی در آنجا از رونق فراوانی برخوردار شد و سبب شد آثار متعددی به فارسی در آن سرزمین به رشته تحریر درآید. درخصوص اینکه چه اثری برای اولین بار به فارسی در آناتولی تالیف شده، پژوهشهای زیادی صورت گرفته است و محققان ایرانی و ترکیه ای در این زمینه مقالاتی را تالیف کرده اند. پیشتر حبیش بن ابراهیم تفلیسی (متوفی 559 یا 579 قمری) را نخستین فارسی نویس دیار روم دانسته اند که چند اثر به فارسی آن سرزمین نوشته است. اما در سالهای اخیر رساله دیگری با عنوان «کشف العقبه» که در مجموعه ای از رسایل که در قرن هشتم کتابت شده، مندرج است، به عنوان اولین اثر به زبان فارسی در آناطولی مطرح شده است. تاریخ تالیف این اثر اواخر قرن پنجم تخمین زده شده که بسیار جالب توجه و قابل تامل است و در صورت اثبات این فرضیه تاریخ تالیف اولین اثر به فارسی در آناتولی بیش از نیم قرن عقبتر می رود و از لحاظ سابقه زبان و ادب فارسی در آسیای صغیر بسیار حایز اهمیت است. در این مقاله ضمن معرفی اجمالی رساله به قراینی اشاره شده که نشان می دهد این اثر می تواند به عنوان اولین اثر احتمالی در دیار روم پذیرفته شود.