بررسی فقهی اغماء و بیهوشی در احرام و طواف

حج در نگاه اسلام، دارای چنان اهمیت و ارزش والایی است که پس از نماز، برتر از هر عبادتی به شمار می‌آید، و همین اهمیت سبب شده تا در فروع دین اسلام جای گیرد. از دیگر سو برخی افراد در ایام حج تمتع و یا عمره مفرده و پس از ورود به سرزمین وحی و در حین انجام مناسک، به عللی چون کبر سن، بیماری، دمای هوا، ازدحام جمعیت و غیره دچار اغما، غش و بیهوشی موقتی می‌شوند و از ادامه این عبادت ناتوان می‌گردند. عبادتی که با توجه به شرایط عامه تکلیف و فقدان آن در وضعیت بیهوشی، ممکن است باطل فرض گردد. تحقیق حاضر در پی بررسی حکم افراد مبتلا به اغما و بیهوشی در حین انجام مناسک احرام و طواف شکل گرفته است.

 جستار پیش‌رو با استفاده از روایات و نیز کلمات فقهای شیعه در اسناد کتابخانه‌ای و نرم‌افزارهای علمی صورت گرفته و با روش توصیفی تحلیلی متون و اسناد، راهکارهای پیشنهادی را مورد واکاوی قرار داده است. ضمن اینکه با توجه به گستردگی مناسک، این مقاله صرفا به احرام و طواف پرداخته است.

 یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که حکم بیهوشی و اغما حین احرام و طواف، بسته به نوع مناسک متفاوت است. در مورد احرام، با جمع روایات دال بر جواز تاخیر احرام و جواز نیابت، حکم استحباب نیابت یا تاخیر احرام تا زمان بهبودی ارجح دانسته شده و در مورد طواف، چه بر مبنای تخییر و چه بر مبنای تساقط به هنگام تعارض ادله تخییر بین نیابت و اطافه ترجیح داده می‌شود.