طراحی شاخص های ارزیابی پایداری مراتع عشایری استان فارس (مناطق مورد مطالعه: مراتع خم نمدان اقلید، رباط سروستان و دوگوش نادری خنج)

یکی از دیدگاه های رایج و رو به گسترش در زمینه دستیابی به پایداری، تدوین شاخص های آن بر اساس داده های محلی و رویکرد هدایت شده و تجربی است. به این منظور طراحی و اولویت بندی شاخص های پایداری مراتع از دیدگاه کارشناسان در مراتع عشایری خم نمدان اقلید، رباط سروستان و دوگوش نادری خنج انجام شد. این سه منطقه به ترتیب به عنوان معرف مراتع فصلی عشایری (سردسیر، معتدل و گرمسیر) در استان فارس در نظر گرفته شد. در این پژوهش روش های تصمیم گیری چندمتغیره، دلفی فازی، تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و روش تاپسیس (TOPSIS) مورد استفاده قرار گرفتند. گزینه های پرسش نامه در قالب چهار شاخص اقلیم و هواشناسی، تولید گیاهی، خاک و انسانی تقسیم بندی شد. تجزیه و تحلیل نتایج در سطح شاخص ها نشان داد شاخص های انسان و خاک به ترتیب با وزن 480/0 و 330/0 از بیشترین وزن نسبی برخوردار بوده و شاخص های تولید گیاهی و اقلیم و هیدرولوژی با وزن های نسبی 134/0 و056/0 در رتبه بعدی قرار گرفتند. در سطح گزینه ها یا معیارها همه گزینه های تاییدنشده مربوط به شاخص انسان بودند درحالیکه در شاخص های اقلیم و هیدرولوژی، تولید گیاهی و خاک همه گزینه ها مورد تایید خبرگان قرار گرفت. مقایسه زوجی گزینه ها نیز نشان می دهد که گزینه های درآمد و سرمایه، مالکیت و انواع فرسایش خاک قابل مشاهده به ترتیب با وزن های نسبی 16/0، 13/0 و 11/0 دارای بالاترین اولویت و گزینه های شاخص خشکی، میانگین دمای سالانه و دسترسی به علوفه جایگزین با وزن نسبی کمتر از 005/0 دارای کمترین اولویت هستند. نتایج روش تاپسیس نشان داد گزینه های مالی (درآمد، پس انداز، وام و بیمه)، مالکیت (زمین، دام، مسکن و خودرو) و انواع فرسایش بر دیگر گزینه ها برتری دارند.