بررسی اثر افزودن فنتانیل در بی حسی نخاعی بر بروز احتباس ادراری بعد از عمل

شیوع احتباس ادراری بعد از عمل بسته به نوع جراحی، نوع و ترکیب داروهای بیهوشی و شرایط زمینه ای بیمار بین 5٪ تا 70٪ ذکر شده است. مطالعات نشان داده اند که کاهش دوز لوکال آنستتیک ها در بی حسی نخاعی و استفاده از ترکیب دارویی بروز احتباس ادراری و نیاز به سونداژ بعد از عمل را کاهش می دهد. این مطالعه برای بررسی اثر افزودن فنتانیل به داروی بی حسی اسپینال بر بروز احتباس ادراری بعد از عمل طراحی شد.

در یک مطالعه کارآزمایی بالینی  80 بیمار کاندید جراحی های ارتوپدی اندام تحتانی یا جراحی های ناحیه تحتانی شکم با بی حسی نخاعی و بدون سابقه مشکلات ادراری وارد مطالعه شدند. درصورت نیاز به تغییر روش بیهوشی یا سونداژ یا ترومای سیستم ادراری حین عمل، بیماران از مطالعه خارج شدند. بیماران با تصادفی سازی بلوکی در دو گروه بی حسی نخاعی با مارکایین 10-12.5 میلی گرم (40 نفر) یا مارکایین 5/7-10 میلی گرم به اضافه فنتانیل 25 میکروگرم (40 نفر) قرار گرفتند. ارزیابی احتباس ادراری پس از جراحی بر اساس نیاز به سونداژ یا شرح حال شکایت از ادرار ناکامل یا شکایت از ادرار مشکل انجام شد.

استفاده از فنتانیل در بی حسی نخاعی بروز شکایت از دفع ادرار مشکل (16 نفر در مقابل 8 نفر) یا ناکامل (20 نفر در مقابل 12 نفر) بعد از عمل جراحی را افزایش داد (p=0.05) ولی بر فراوانی نسبی نیاز به سونداژ پس از جراحی (20 نفر در مقابل 13 نفر) اثری نداشت. (p=0.11) آنالیز آماری با آزمون رگرسیون لجستیک نشان می دهد که از بین متغیرهای سن، جنس، مدت زمان عمل جراحی، میزان مایع دریافتی حین عمل جراحی و نوع بی حسی نخاعی بکار رفته برای بیمار، تنها دو عامل سن و میزان مایع دریافتی حین عمل جراحی بر روی متغیر مشکل در دفع ادرار به صورت مستقل تاثیر گذار می باشند.

اضافه کردن فنتانیل 25 میکروگرم به بوپیواکایین در بی حسی اسپاینال منجر به افزایش احتمال احتباس ادراری پس از عمل خواهد شد. در مطالعات آینده استفاده از دوزهای کمتر فنتانیل در ترکیب با داروهای مختلف لوکال آنستتیک در بیحسی اسپینال پیشنهاد می شود.