ساختار جملات شرطی در زبان فارسی

جمله شرطی به لحاظ ساختاری از یک بند پایه و یک بند وابسته تشکیل شده‌است. بند وابسته معمولا با پیوندواژه شرط همراه می‌شود و به لحاظ معنایی وقوع گزاره در بند پایه را محدودبه شرایطی می‌کند. پژوهش حاضر با اتکا به رویکردی رده‌شناختی به بررسی ویژگی‌های ساختاری «بند شرط» و «پیوندواژه شرط» در زبان فارسی پرداخته و با نگاهی توصیفی و بر مبنای مطالعه‌ای داده‌بنیاد این ساخت‌ها را بررسی کرده‌است. در ارتباط با نقش نحوی بند شرط، بررسی داده‌ها نشان داد اگرچه بند شرط عمدتا نسبت به بند پایه در جایگاه افزوده قرار می‌گیرد و درنتیجه سازه اختیاری جمله و قابل‌حذف است، اما گاه مواردی دیده می‌شود که در آنها حذف بند شرط، جمله را نادستوری می‌کند. امکان بازنمایی مفهوم شرط در قالب بند قید زمان و موصولی در کنار بندهای شرطی، معرفی انواع پیوندواژه‌های شرطی زبان فارسی مانند «چنانچه»، «چون» و «که»، همچنین پیوندواژه‌های بند پایه شامل پیوندواژه‌های نتیجه‌ای، علی و مقایسه‌ای که سه ساخت شرطی را ازهم متمایز می‌کنند از موضوعات دیگری است که موردتوجه بوده‌است. معرفی «شرط انتظاری» در بحث محدودکننده‌های بند شرط و شیوه بازنمایی «شرط منفی» و پیوندواژه‌های مربوطه مانند «مگر»، «وگرنه» و غیره، همچنین امکان مشروط‌کردن بخشی از بند پایه، موضوع‌های دیگر موردبررسی بودند.