مبانی و عوامل موثر در تدوین رهنامه نظامی جمهوری اسلامی ایران

امروزه تدوین رهنامه (دکترین) نظامی به عنوان یکی از مسئولیت های بسیار مهم نیروهای مسلح کشورهای جهان به شمار می رود که بیشتر کشورهای جهان صرف نظر از بزرگی و کوچکی آن ها اقداماتی در راستای تدوین رهنامه نظامی کشور مربوطه انجام داده اند. جمهوری اسلامی ایران نیز به منظور هدایت و پشتیبانی نیروهای مسلح خود در صحنه جنگ و به طورکلی به منظور هدایت و راهنمایی چگونگی جنگیدن نیروهای مسلح در نبردهای پیشرو نیازمند تدوین رهنامه نظامی خود می باشد. تهیه رهنامه نظامی کارآمد، اثربخش و به روز شده یکی از عوامل اساسی حصول آمادگی دفاعی و توفیق نیروهای مسلح در مواجهه با هرگونه جنگ احتمالی است. یکی از مراحل تدوین رهنامه نظامی ج.ا.ا توجه به مبانی و عوامل موثر در شکل گیری و تدوین رهنامه می باشد. در مطالعه تطبیقی انجام گرفته نیز مشخص گردیده است که کشورهای دیگر نیز مواردی را به عنوان مبانی و عوامل موثر در تدوین رهنامه مدنظر قرار داده و یا به عنوان ورودی های رهنامه در نظر گرفته اند. لذا هدف این مقاله "تبیین مبانی و عوامل موثر در تدوین رهنامه نظامی جمهوری اسلامی ایران" می باشد. نوع تحقیق از نوع کاربردی- توسعه ای است. رویکرد تحقیق در این پژوهش آمیخته (کمی و کیفی) و از روش تحقیق موردی- زمینه ای و همچنین جهت بررسی روابط بین متغیرها از روش همبستگی استفاده شده است. نتایج به دست آمده از تحقیق بیانگر این است که مبانی موثر در تدوین رهنامه نظامی جمهوری اسلامی ایران (مکتبی، ملی و سازمانی) عبارت اند از: اندیشه دفاعی اسلام، اندیشه دفاعی امامین انقلاب، آرمان، اهداف و منابع ملی، رهنامه دفاعی - امنیتی، سیاست‎های کلان دفاعی - امنیتی، راهبردهای ملی و قوانین (قانون اساسی، قوانین جاری نیروهای مسلح)؛ همچنین عوامل موثر در تدوین رهنامه نظامی جمهوری اسلامی ایران (سازمانی، فرا سازمانی) عبارت اند از: عوامل محیطی، سطح فناوری، تصور از ماهیت جنگ های آینده، ویژگی های جغرافیایی، ژیوپلیتیکی و ژیواستراتژیکی کشور، توانایی بسیج ملی، اهداف نظامی، تجارب نظامی، رهنامه نظامی موجود، ظرفیت ها و قابلیت های دفاعی (توان دفاعی) کشور.