شناسایی مولفه های سرمایه فکری معلمان: مطالعه ای با رویکرد پدیدار شناسانه

پژوهش حاضر با هدف طراحی و ارایه مدلی برای شناسایی مولفه های سرمایه های فکری معلمان ابتدایی منتخب در استان قم انجام گرفت. موفقیت نظام آموزش و پرورش همانند سایر نظام های انسانی در گرو توجه متعادل به سرمایه های مادی و فکری می باشد. شناسایی دارایی های فکری به عنوان وجه پنهان و ناملموس در موفقیت سازمانی حایز اهمیت می باشد. بدین منظور و با توجه به ظرفیت شگرف رویکردهای کیفی و به ویژه روش پدیدار شناسی، از مصاحبه نیمه ساختارمند استفاده شد که در بیستمین مصاحبه با معلمان که به صورت هدفمند انتخاب شد، به حالت اشباع رسید و داده های حاصل با راهبرد کلایزی تحلیل شد. ضمنا فرایند اعتبار بخشی به داده ها با استفاده از بازبینی اعضاء، ممیزی بیرونی، چندسویه سازی و درگیری طولانی مدت پژوهشگر در فرایند تحقیق انجام شد. یافته های تحقیق حاکی از آن است که سرمایه های فکری معلمان بیش از آنکه معرف وضع موجود آنان باشد به وضع مطلوب اشاره دارد. سرمایه های فکری معلمان در 3 مضمون اصلی و تعدادی زیرمضمون شامل سرمایه های ارتباطی (ارتباط با عناصر درون و بیرون مدرسه)، سرمایه ساختاری (ساختار مدیریتی، ساختار یاددهی-یادگیری، ساختار انگیزشی) و سرمایه های شخصیتی (رفتاری، کلامی-غیرکلامی) طبقه بندی شده است. در نهایت، با بکارگیری سرمایه های فکری احصاء شده می توان گامی رو به جلو برای جذب، آماده سازی و پیشرفت معلمان در دانشگاه های تربیت معلم برداشت نتایج پژوهش حاضر نشانگر آن است که مسئله سرمایه فکری معلمان از وضعیت مطلوبی برخوردار نبوده و گاه با تاثیرات معکوسی نیز همراه بوده است.