نظام نامه های اخلاق حرفه ای روانشناسان در کشورهای ایران، ایالات متحده آمریکا و آلمان: یک مطالعه تطبیقی

به منظور کاهش مشکلات اخلاقی در کار روانشناسان، نظام‌نامه‌های اخلاقی با تعیین کدهای اخلاقی، قواعدی را برای رفتار روانشناسان وضع کردند. بررسی نظام‌نامه‌های اخلاقی سایر کشورها، در تعیین نقاط ضعف کدهای اخلاقی انجمنی که روانشناس در آن به فعالیت می‌پردازد، سودمند است. هدف مطالعه حاضر مقایسه نظام‌نامه‌های اخلاقی سه کشور ایران، آمریکا و آلمان بود.

ابتدا نظام‌نامه‌های اخلاق حرفه‌ای هر سه کشور از سازمان‌های متولی آن‌ها استخراج شد. در گام دوم، تفاوت‌ها و شباهت‌های آن‌ها از لحاظ ساختاری بررسی شد و در نهایت هر سه نظام‌نامه از حیث محتوا و دستورالعمل‌های اجرایی مورد تحلیل قرار گرفتند.

بررسی ساختاری نظام‌نامه‌ها نشان داد که مقدمه و اصول عمومی در هر سه نظام‌نامه مشترک است. در نظام‌نامه آلمان بخش مجزایی به کدهای اخلاقی پژوهش و انتشار اختصاص ‌یافته است و سایر کدهای اخلاقی که در دو نظام‌نامه دیگر در قالب استانداردهای اخلاقی مطرح شده‌اند، در این نظام‌نامه در بخش مجزایی تحت عنوان «روانشناسی در عمل» آورده شده است. همچنین مقایسه محتوایی نظام‌نامه‌ها نشان داد که اصول عمومی نظام‌نامه‌های ایران و آمریکا به اهداف آرمانی اشاره دارند که به نوبه خود قواعد قابل اجرایی نیستند، در حالی که در نظام‌نامه آلمان اصول عمومی، شرایط و مقرراتی است که یک روانشناس برای داشتن هویت حرفه‌ای در انجمن روانشناسان حرفه‌ای آلمان باید داشته باشد.

صداقت و امانت‌داری در گزارش متون، استناددهی به منابع و پرهیز از هر گونه سوگیری رعایت گردید.

تفاوت‌های موجود بین نظام‌نامه‌ها را می‌توان با تفاوت در اولویت‌های پژوهشی سازمان‌های متولی، چندفرهنگی و چندایالتی‌بودن این کشورها و تفاوت‌های موجود در پیشرفت‌های تکنولوژیکی آن‌ها، توجیه کرد.