بازکاوی انواع نسبت میان دین و عرفان با تاکید بر رئوس ثمانیه

نسبت میان دین و عرفان از مباحث پر دامنه و چالش برانگیزی است که ریشه در تاریخ تصوف و عرفان دارد. عارفان مسلمان همراه با عالمان دینی متمایل به عرفان اسلامی، بر منشا اسلامی عرفان و تعالیم عرفانی تاکید داشته اند. در مقابل، بعضی از عالمان دین، منکر هرگونه ارتباط میان عرفان و تعالیم اسلام شده و آموزه های عرفانی را بدعت و ناشی از ارتباط عارفان با فرهنگهای بیگانه دانسته اند؛ و با آنان مقابله کرده اند. به نظر میرسد این اختلاف نظر را میتوان با واکاوی محل نزاع تاحدی برطرف کرد و دامنه اختلاف را کاهش و میزان وفاق را گسترش داد. در پژوهش پیشرو، به جای ارایه یک نسبت مشخص، از نسبتهای متعددی که میان ابعاد مختلف عرفان و دین وجود دارد بحث می شود و با روش تحلیلی و پدیدارشناسی، اختلاف ناشی از ابهام در نسبت روشن خواهد شد. بهره گیری از ریوس ثمانیه علم منطق و نیز مقایسه عرفان با علوم دیگر نیز ابهام میان این دو را میکاهد؛ زیرا با مراجعه به برخی از"ریوس ثمانیه" مانند: موضوع و سنخ، غرض و هدف، مولف و مدون، فایده و منفعت، جایگاه و مرتبه و نیز تقسیم بندی عرفان، ما را به نسبتهای متفاوت و متعددی میان دین و عرفان میرساند که در برخی همسانی و یکسانی و در برخی ابعاد دیگر تباین و مغایرت خواهد بود. نتیجه این رویکردنگاه کلی و نظر قطعی در اینباره را نفی ودعوت به نگاه جزء نگر وذو ابعاد خواهدکرد.