خاستگاه پدیده حج مسکین در مغرب اسلامی در ادبیات دینی

آیین حج مسکین، آیینی پر سابقه در مغرب اسلامی است. معرفی این آیین بر پایه اطلاعات میدانی و تبیین خاستگاه آن بر پایه عوامل مختلف اقلیمی، فرهنگی و دینی و اجتماعی وظیفه ای است که این مقاله درصدد انجام آن، بر پایه روش تحقیق نقلی و تحلیلی کتابخانه ای است. در این مقاله ضمن ارایه فهرستی از برخی نقاط مغرب اسلامی، که آیین حج مسکین در آن برگزار می شود، سه منطقه آسفی (مزار سیدی شاشکال)، منطقه مزار سیدی بوخیار و مزار ادریس اول در ولیله مغرب، و زیارت خواجه احمد یسوی در ترکمنستان و شیخ بمبا در آفریقا، معرفی شده و ضمن گزارش انتقاد مخالفان این آیین، با رویکردی تحلیلی دینی، فهم نادرست از متون دینی، موضع گیری همنوای فقیهان منطقه در جهت تعطیلی موقت حج، دشواری های خاص سفر حج از مغرب به عنوان مهم ترین زمینه های دینی پدید آمدن این آیین در مغرب اسلامی بررسی شده است.روش این پژوهش بینارشته ای و در حوزه دین شناسی و مطالعات حج قابل رده بندی است که بر اساس ادبیات دینی و داده های حدیثی فقهی و گزارش های اینترنتی با رویکرد تقریبی فراهم آمده است. برآیند این مقاله بازشناسی پدیدارشناسانه این آیین و امثال آن و زمینه های آنها در ادبیات دینی است که در نوع خود در ادبیات حج بی سابقه و جدید است.