سرشت اخلاقی دین

1. دین و اخلاق دو پدیده‏اند که در بستر زندگی انسان روییده و بالیده‏اند. هر دو در چشم انسان محترم و محتشمند و براحتی قابل اغماض و چشم‏پوشی نیستند. تجربه ارزشهای اخلاقی، یعنی این احساس که برخی از اعمال و افعال آدمی قابل ستایش و توصیه است و برخی دیگر نکوهیده و شایسته تحریم و منع، همواره بخشی از تجارب آدمی را تشکیل می‏دهد و هرگونه انسان‏شناسی که این احساس و تجربه اخلاقی را نادیده بگیرد، در واقع ماهیت آدمی را درک نکرده است (1) . بنابراین اخلاق که چیزی جز تامل و تدبر در همین افعال حسن و اعمال قبیح نیست، جزیی جدانشدنی از زندگی بشر است. دین هم که با احساس دل‏انگیز اما مهابت‏خیز حضور خداوند در جای‏جای عالم طبیعت و ماورای آن سروکار دارد، در ساحت اعمال و رفتار انسانی به صورت شریعت و قوانین وحی شده، حضور می‏یابد. دین که قدمت آن به درازای عمر انسان است و همواره بخش مهم زندگی انسان و بلکه تمام زندگی او را تحت تاثیر خود قرار داده، چیزی نبوده و نیست که بشر بآسانی به کنارش گذارد و بی‏دغدغه آن به زندگی خود ادامه دهد.