تسبیب در جنایت از منظر فقه اسلامی

مسئولیت وقوع جنایات علیه تمامیت جسمانی انسان با دخالت غیر مستقیم عوامل انسانی مورد تاکید روایات بسیاری قرار گرفته است به نحو که اگر کسی با قرار دادن چیزی در طریق عمومی یا با شهادت دروغ در محکمه و مانند آن سبب ایجاد خسارت یا جنایت بر دیگری شود مسیول خسارت و جنایت وارده خواهد بود. از آنجا که دخالت غیر مستقیم عوامل انسانی در قوع جنایت صورت های مختلف دارد گاهی عامل واحد و گاهی متعدد است. در فرض تعدد، گاهی عوامل درعرض، گاهی در طول همدیگر قرار دارند، تشخیص عامل مسیول و میزان مسئولیت هریک از عوامل با پیچیدگی و دشواری بسیاری همراه است. بدین جهت برای تشخیص عامل مسیول و میزان مسئولیت هریک از عوامل، نظریات متغایری از سوی فقیهان اسلامی مطرح شده است. این نوشتار با رویکرد توصیفی و تحلیلی ابتدا به ضرورت احراز رابطه استناد و تفکیک اسباب عدوانی از غیر عدوانی اشاره نموده و سپس به بررسی نظریات فقیهان اسلامی در تشخیص عامل مسئول و میزان مسئولیت عوامل در دخالت غیر مستقیم عوامل انسانی در وقوع جنایت پرداخته است.