تجزیه همبستگی، رگرسیون و علیت برای عملکر دانه و صفات وابسته در لاین های حاصل از تلاقیSE65 KO37× در بزرک

گیاهان دانه روغنی نقش مهمی در تغذیه و صنعت دارند. دانه کتان روغنی یا بزرک دارای 30 تا40 درصد روغن حاوی میزان بالای اسیدهای چرب غیر اشباع بویژه اسید لینولنیک می باشد. بسیاری از محققین که به بررسی روابط بین صفات در بزرک پرداختند همبستگی مثبت و معنی دار عملکرد دانه با صفات تعداد انشعاب در بوته، تعداد کپسول در بوته و وزن 100 دانه را گزارش کردند و صفت تعداد کپسول در بوته را به عنوان مهم ترین شاخص انتخاب در رابطه با بهبود ژنتیکی عملکرد دانه در بزرک معرفی نمودند. پژوهش حاضر با هدف بررسی روابط بین صفات مختلف با عملکرد دانه در لاین های F7 حاصل از تلاقیSE65 KO37× بزرک و تعیین بهترین شاخص های انتخاب غیرمستقیم در زمینه بهبود ژنتیکی عملکرد دانه با اسنفاده از تجزیه ضرایب همبستگی، رگرسیون و علیت صورت گرفت.

به منظور بررسی روابط بین صفات تعداد 112 لاین اصلاحی حاصل از تلاقی در یک آزمایش در قالب طرح آگمنت به همراه 6 ژنوتیپ شاهد مورد ارزیابی قرار گرفتند. ژنوتیپ های شاهد در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار کشت شدند. در طول فصل رشد صفات مورفولوژیک، فنولوژیک و زراعی همچون تعداد روزتا 50 در صد گلدهی، تعداد روزتا پایان گلدهی، تعداد انشعاب در بوته، تعداد کپسول در بوته،عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه اندازه گیری شدند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزارSAS v.9.1 استفاده شد.

نتایج تجزیه همبستگی صفات نشان داد تعداد کپسول در بوته، تعداد انشعاب در بوته، وزن دانه در کپسول و عملکرد بیولوژیک همبستگی مثبت و معنی داری با عملکرد دانه در بوته داشتند. نتایج حاصل از تجزیه رگرسیون مرحله ای نشان داد که در اولین مرحله از مدل تعداد کپسول در بوته وارد مدل شد و به تنهایی توانست 78 درصد از تغییرات کل را توجیه کند و وزن دانه در کپسول و تعداد انشعاب در بوته صفاتی بودند که مراحل بعد به ترتیب وارد مدل شدند و توانستند جمعا با صفت موجود در مدل 86/87 درصد از تغییرات عملکرد دانه در بوته را توجیه کنند. بر اساس نتایج تجزیه مسیر صفت تعداد کپسول در بوته بیشترین اثر مستقیم را بر عملکرد دانه در بوته داشت. تعداد انشعاب در بوته دارای بیشترین اثر غیرمستقیم از طریق تعداد کپسول در بوته بر عملکرد دانه در بوته بود. صفت تعداد کپسول در بوته به عنوان مهم ترین اجزاء عملکرد دانه در بوته در جمعیت مورد مطالعه شناخته شد. تجزیه به عامل ها، برای کلیه صفات، چهار عامل پنهانی را مشخص نمود که بیش از 68 درصد از تنوع موجود را توجیه نمودند.

با توجه به نتایج بدست آمده از این تحقیق وجود همبستگی عملکرد دانه با تعداد کپسول در بوته و از طرفی عدم همبستگی قابل ملاحظه بین این صفت با دیگراجزای عملکرد دانه می توان دریافت که تعداد کپسول در بوته میتواند به عنوان شاخصی جهت انتخاب برای بهبود عملکرد دانه مورد استفاده قرار گیرد.