اثر باکتری های ریزوسفری جداسازی شده از گیاهان شورپسند بر برخی ویژگی های رویشی و محتوای یونی رقم گندم نارین

افزایش روزافزون جمعیت جهان در کنار تغییرات اقلیمی و تنش های محیطی، تامین غذای کافی را با چالش جدی مواجه نموده است. شوری از جمله مهمترین تنش های موثر بر کاهش محصولات کشاورزی می باشد. در سالهای اخیر، استفاده از راهکارهای نوین برای تولید پایدار محصولات غذایی در شرایط تنش شوری مورد توجه قرار گرفته که باکتری های محرک رشد ریزوسفری از جمله این راهکارها می باشد. با توجه به اهمیت راهبردی گندم در تامین امنیت غذایی، این پژوهش با هدف افزایش مقاومت به شوری گندم رقم نارین با استفاده از باکتری های محرک رشد مقاوم به شوری جداسازی شده از ریزوسفر چند گیاه شورپسند خودروی استان یزد طراحی و اجرا گردید.

ویژگی های محرک رشد گیاه از جمله توان تولید اکسین، سیدروفور، سیانید هیدروژن، توان انحلال فسفات و مقاومت به شوری جدایه باکتری های جداسازی شده از ریزوسفر گیاهان شورپسند آتریپلکس، اشنان، سنبله نمکی و شور گز از رویشگاه آنها در منطقه چاه افضل یزد بررسی گردید. در ادامه، بذر گندم نارین با سه باکتری برتر از لحاظ ویژگی های محرک رشد گیاه و مقاومت به شوری تلقیح و پس از کشت گلدانی با آب با شوری های 4، 8 و 16 دسی زیمنس بر متر آبیاری گردید. پس از تکمیل دوره رشد رویشی، محتوای یونی سدیم، پتاسیم، کلسیم و فسفر در برگ و نیز برخی شاخص های رشد رویشی شامل طول ساقه، وزن خشک ساقه و ریشه و بیومس کل اندازه گیری شد.

باکتری های شناسایی شده شاملBacillus safensis، Bacillus pumilus و Zhihengliuella halotolerance دارای توان تولید اکسین، سیدروفور، سیانید هیدروژن، 1- آمینو سیکلوپروپان -1- کربوکسیلیک اسید دآمیناز ACC) دآمیناز) و توان انحلال فسفات بودند. بیشترین مقدار تولید اکسین در باکتری B. safensis معادل 72/29 میکروگرم بر میلی لیتر، بیشترین مقدار تولید سیانید هیدروژن در باکتری Z. halotolerans، بیشترین مقدار ACC دآمیناز در جدایه باکتری B. pumilus به مقدار 8 میکرومول آلفا-کتوبوتیرات بر ساعت بر میلی گرم پروتئین و توانایی انحلال فسفات halotolerans Z. بیشتر از دو باکتری دیگر بود. نتیجه تجزیه برگ گندم نشان داد در سطوح مختلف تنش شوری، محتوای سدیم افزایش و سایر ویژگی های اندازه گیری شده نسبت به شاهد کاهش یافت. استفاده از باکتری ها باعث کاهش محتوای سدیم تا 142 درصد و افزایش محتوای پتاسیم، کلسیم و فسفر در برگ گندم تحت تنش شوری به ترتیب تا 70، 92 و 295 درصد نسبت به شاهد شد. همچنین طول و وزن خشک ساقه، وزن خشک ریشه و بیومس کل در تیمارهای تحت تنش شوری تلقیح شده با جدایه باکتری ها به ترتیب تا 44، 56، 117 و 61 درصد نسبت به شاهد افزایش یافت.

باکتری های محرک رشد گیاه در این آزمایش باعث بهبود معنی دار مقاومت گندم رقم نارین به تنش شوری شد. B. safensis بیش از دو جدایه باکتری دیگر موجب ارتقاء شاخص های رشد رویشی گندم در شرایط تنش شوری گردید. این نتایج همچنین نشان داد که ریزوسفر گیاهان مرتعی شور پسند می تواند منبع مناسبی برای جداسازی باکتری های مقاوم به شوری جهت بهبود مقاومت گندم به شوری باشد.