اثر شیوه بهره برداری از منابع آبی بر شاخص های بهره وری مصرف آب محصول زیتون

مطالعه میدانی عوامل موثر بر بهره وری مصرف آب، یکی از راهکار های مهم در رسیدن به کشاورزی پایدار می باشد. در این تحقیق اثر روش بهره برداری از منابع آب بر شاخص های فیزیکی و اقتصادی بهره وری مصرف آب محصول زیتون مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور تعداد 30 باغ زیتون شامل 16 باغ با منبع آب از نوع چاه شخصی و 14 باغ از نوع مشاعی در شهرستان طارم واقع در استان زنجان انتخاب شد. به منظور محاسبه شاخص های بهره وری مصرف آب، پارامتر های آبیاری نظیر دبی ورودی و برنامه آبیاری در سه نوبت زمانی مختلف در طول فصل، عملکرد محصول، هزینه های تولید و درآمد حاصل از فروش محصول تعیین شد. میانگین حجم آب مصرفی در باغات تحت مدیریت چاه شخصی و مشاعی به ترتیب 9800 و 12680 متر مکعب در هکتار برآورد شد. میانگین شاخص های بهره وری CPD، BPD و NBPD در باغات تحت مدیریت چاه شخصی به ترتیب برابر با 40/0 کیلوگرم برمتر مکعب، 9/46 و 4/24 هزار ریال برمترمکعب و در باغات تحت مدیریت چاه مشاعی به ترتیب برابر با 30/0 کیلوگرم برمتر مکعب، 4/36 و 2/15 هزار ریال بر مترمکعب برآورد شد. نتایج آزمون معنی داری به روش T مستقل نشان داد اختلاف معنی داری بین شاخص های مذکور در دو نوع روش بهره برداری وجود ندارد. عدم کنترل و نظارت بر بهره برداری از منابع آب، دانش کم کشاورزان در مدیریت آب و آبیاری و عدم تناسب حقابه ها با نیاز آبی به خصوص در باغات با چاه مشاعی به عنوان مهمترین دلایل پایین بودن بهره وری در برخی باغات منطقه شناخته شد.