هماوردی شیخ مفید و گفتمان های رقیب در تفضیل و تقدیم حضرت علی (ع) با تکیه بر مساله افضلیت امام در کتاب الارشاد

آراء رو به گسترش جریان های فکری رقیب و معاصر با شیخ مفید(م.413) درخصوص افضلیت امام، بخشی از دلایل نگارش کتاب الارشاد توسط این متکلم برجسته امامی می باشد. در این زمان برخی از گفتمان ها با وجود باور به تفضیل علی(ع)، با صدور جواز امامت مفضول، بر مشروعیت خلافت متقدمین تاکید داشتند. برخی دیگر نیز علیرغم هم سویی با امامیه در لزوم افضلیت امام- از مباحث امامت عامه- با باور به انطباق فضیلت خلفا بر ترتیب تاریخی خلافت آنان، بر عدم تفضیل و تقدیم حضرت علی(ع) رای می دادند. در چنین فضایی مفید کتاب الارشاد را با تکیه بر آراء کلامی خویش در مساله امامت همچون اثبات لزوم افضلیت امام و تفضیل علی(ع)، بهره گیری از استنادات تاریخی و گاه آراء گفتمان های رقیب، به رشته تحریر درآورد تا به حفظ هویت گفتمان امامی بپردازد. از این رو شناسایی شاخصه های متکی بر مولفه افضلیت امام که شیخ در الارشاد در جهت اثبات تفضیل و تقدیم علی(ع) و طرد مشروعیت خلافت متقدمین از آنها بهره برده است، دغدغه اصلی این پژوهش را شکل می دهد. نتیجه این پژوهش توصیفی-تحلیلی نشان می دهد که شیخ با به کارگیری شاخصه هایی چون برجسته سازی جایگاه و اعمال امام، طرد جایگاه و اعمال متقدمین به ویژه شیخین و طرد عملکرد صحابه در انتخاب افضل یا اصلح به این مهم پرداخته است.