واکاوی رمزگان های ساختاری رمان معاصر لبنان؛ بررسی موردی: رمان الخطایا الشائعه

متن ادبی از جمله رمان برساختی از نشانگان مختلف است که در لایه های مختلف دلالتی تنیده شده اند. بارت در خوانش پساساختاری از رمان به ترسیم رمزگان های پنج گانه می پردازد که از میان آنها سه رمزگان نمادین، معنایی و فرهنگی دلالت ساختاری اثر را در تعامل با عوامل فرامتنی روشن می سازد؛ لذا تحلیل این رمزگان ها به تبیین معنای متن منجر می شود. این جستار با بهره از این روش بارت به خوانش رمان معاصر لبنانی می پردازد تا ضمن بازنمایی ساختار داستانی به بازنمود ساختارهای فکری آن توجه نماید. رمان «الخطایا الشایعه (اشتباهات رایج)» اثر «فاتن المر»، با طرح دیدگاه های انسان شناختی و مقاومت که در سه سطح رمزگان معنایی، نمادین و فرهنگی مورد نظر این پژوهش است و در سه لایه رمزگان معنایی، نمادین و فرهنگی، دال مرکزی رمزگان این رمان رصد می شود. در رمزگان معنایی، دلالت ضمنی در خصوصیات شخصیت های داستان و کنش آنها بررسی می شود. در سطح رمزگان فرهنگی، فضای فرهنگی و ایدیولوژیک نظام ارزشی گفتمان داستانی تحلیل می گردد و نهایتا در واکاوی رمزگان نمادین، رمزگان های سمبولیک و نمادهای مورد تاکید در داستان بررسی می شود. این پژوهش با بهره از دیدگاه بارت به روش توصیفی- تحلیلی روشن می سازد در بازنمایی رمزگان معنایی و با تحلیل داستان در ترسیم شرایط زندگی در لبنان در سایه وحشت، عدم امنیت و جنگ و کشمکش برای زنده ماندن و در وجه متناقض با وجه مرفه، پر از آرامش و امنیت زندگی اروپا، تصویر شخصیت های این دو محیط با وجوه خصلت نمای متناسب توصیف می گردد و تصویر سفید و سیاه از شخصیت های اروپاپی و لبنانی ارایه نمی شود، بلکه جوانب مختلفی از جمله شجاعت و وطن دوستی به عنوان وجه مشترک مبارزان ترسیم می شود. در رمزگان فرهنگی یا ارجاعی شهادت و شهادت طلبی از ارزش های محوری در داستان، تنها وابسته به ایدیولوژی مسلمانان نیست بلکه برآمده از فرهنگ وطن دوستی و روحیه شرف و مقاومت فراتر از دین و اعتقاد یک ملت است. در سطح رمزگان نمادین مشاهده می شود داستان با رویکرد واقع گرایانه با دوری از رمزگان نمادین تنها یک نمونه شخصیت زن مبارز را به عنوان رمزگان وطن بسنده می کند.