ارزیابی مبانی انسان شناختی ترواده بودیسم بر اساس مبانی حکمت متعالیه

شناخت انسان همواره محل توجه مکاتب مختلف دینی، فلسفی و عرفانی بوده است. امروزه اندیشمندان به آیین های عرفانی بدون شریعت، مانند آیین بودا، توجه دارند و از آن استقبال می کنند. ترواده بودیسم نیز به عنوان قرایتی سنتی از آموزه های بودا، با نگاه فلسفی و عرفانی انسان را تحلیل می کند. تامل در مبانی انسان شناختی بودیسم شناخت ما از انسان در این آیین را عمیق تر خواهد کرد. بدین منظور پژوهش حاضر ضمن معرفی مبانی انسان شناختی ترواده بودیسم، در صدد است آن را بر اساس مبانی حکمت متعالیه ارزیابی کند. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی تحلیلی در نهایت به این نتیجه می رسد که انسان شناسی بودیسم از جهاتی ناقص است و به برخی از پرسش ها درباره مبدا هستی و فلسفه وجودی انسان پاسخ نمی دهد. بودا با انکار خدا و معرفی انسان به عنوان برترین موجود عالم و همچنین با انکار نفس ثابت، ماهیت انسان را چیزی جز ترکیبی از پنج بخش، یعنی بدن فیزیکی، احساس، ادراک، نمودهای روانی، و دانستگی نمی داند و آنچه به عنوان یک فرد تجربه می شود چیزی جز فرآیند شدن نیست. در انسان شناسی ترواده بودیسم انسان موجودی است که به سبب تولدهای مکرر در زنجیره سمساره گرفتار آمده و با پیوستن به نیروانا به رهایی می رسد.