کتاب تعاملی کودک در ایران، مروری بر وضعیت موجود و چالش های تولید

ارتباط مخاطب با رسانه های دیجیتال دوسویه و تعاملی است. نشر کتاب در قالب های غیر چاپی و دیجیتالی، این ویژگی را در کتاب نیز ایجاد کرده است. پژوهش حاضر در صدد است با بررسی کتاب های تعاملی کودک تولید شده در ایران و ارزیابی دیدگاه های تولیدکنندگان این گونه از کتاب، چالش های تولید کتاب تعاملی کودک را در ایران شناسایی کند.

این پژوهش با رویکرد کیفی و در سه بخش انجام شده است. ویژگی های کتاب های تعاملی تولید شده در ایران براساس یک سیاهه وارسی ارزیابی و در سه بخش ویژگی های تولیدکننده، ویژگی های چندرسانه ای و ویژگی های تعاملی توصیف شدند. مصاحبه های تولیدکنندگان کتاب های تعاملی از نشریات عمومی ادبیات کودک استخراج و مضامین مرتبط با چالش های تولید شناسایی شد. مطالعه تجربه تولیدکنندگان کتاب تعاملی با روش پدیدارشناسی جهت شناسایی چالش های تولید انجام شد.

با شروع دهه نود شمسی، ناشران دولتی و خصوصی و استدیوهای بازی سازی تولید محدود کتاب تعاملی الکترونیکی کودک را در ایران، آغاز کردند. تولید گسترده کتاب تعاملی به دلیل مواردی چون: ضعف در قوانین حق مولف، نگرانی مولف از خلق مشترک، کمبود نیروی متخصص در حوزه تولید محتوای چندرسانه ای و روایت تعاملی، محدودیت های مالی ناشران و شکست محتوای تولید شده در رقابت با محصولات مشابه غیرایرانی با مشکلاتی مواجه است. نبود مبانی نظری غنی در حوزه خواندن دیجیتال و زیرساخت های فنی برای پشتیبانی از این محصولات از دیگر چالش های تولید هستند.

مخاطب شناسی مستمر از مسایلی است که تولیدکنندگان کتاب تعاملی نسبت به آن توجه کمتری نشان داده اند. در تولید یک داستان تعاملی خوب توجه به روایت تعاملی و ویژگی های چندرسانه ای ضروری است. در کتاب های مورد بررسی بسیاری از ویژگی های روایت تعاملی مانند خلق مشترک، نوشتن برخط و ارتباط مخاطبان با هم مورد توجه نبود و ویژگی های چندرسانه ای نیز در بسیاری موارد سبب قطع پیوستگی در خواندن می‎شود.