سیاست اخلاقی یا اخلاق سیاست در نهج البلاغه: امکان یا امتناع

رابطه اخلاق و سیاست از مسایل مهم تاریخ اندیشه سیاسی است. سوال ‎اساسی این است که آیا قدرت و حفظ آن اصالت دارد، یا ارزش ها و اصول اخلاقی مهم هستند و سیاست، ابزار تامین آن ها است؟ این مقاله، جهت گیری امام علی (ع) در برابر  این مسئله را براساس روش توصیفی- تحلیلی در نهج البلاغه با رویکرد جامعه شناختی بررسی کرده است. قلمرو تحقیق، خطبه ها، نامه ها وکلماتی است که وجه سیاست و اخلاق دارند. یافته های تحقیق نشان می دهند که در عرصه حکومت داری، اجرای عدالت، آزادی، احقاق حقوق و قانون گرایی، اصول اساسی سیاست اخلاقی در دولت علوی هستند. تفکر انتقادی- آگاهی، ضابطه مندی قدرت، عقل جمعی، دور اندیشی و مدارا، شیوه های مهم تامین این مولفه ها هستند، در مقابل، ظلم، استبداد، تضییع حقوق و رفتارهای سلیقه ای، همگی ضد ارزش در سیاست اخلاقی هستند و مهم ترین زمینه آن ها، چاپلوسی، اطلاق قدرت، استبداد رای، عجله، خشونت، فقر دانش و عقل گریزی هستند. نتیجه پژوهش نشان داد که: 1- بهبود و ارتقای رابطه دولت و مردم و ثبات سیاسی و اجتماعی وابسته به تحقق ارزش های سیاست خلاقی است. 2- ضد ارزش ها، جامعه را دچار آشفتگی و بی ثباتی می کند 3- هدف گذاری دولت باید رعایت اصول اخلاقی باشد. 4- استفاده از عقلانیت جمعی و تجارب بشری در حکومت داری، مهم است. 5- پیروزی سیاست غیر اخلاقی، نشانه انحطاط سیاست و جامعه است.