توصیف کیفی اختلال معنایی در تبلیغ دین (نگرشی آسیب شناسانه از منظر روحانیون مبلغ نخبه)

تبلیغ دین فراگرد ارتباط بین مردم و روحانیت با هدف ترویج آموزه های دینی است و انواع اختلال ارتباطی مانعی موثر در این زمینه خواهند بود و شناسایی آن ها از منظر جامعه شناسی ارتباطات می تواند نسخه مناسبی را برای ارتقای کیفی تبلیغ دین ارایه دهد. چارچوب مفهومی این پژوهش بر اساس مدل «منبع معنی» بنا نهاده شده که به روند فراگرد ارتباط و اختلالات آن می پردازد و پژوهشگران، با بهره گیری از روش توصیف کیفی ساندلوسکی و مصاحبه های عمیق با طلاب نخبه تبلیغی، اختلال معنایی در تبلیغ دین را توصیف کرده اند. میدان تحقیق تمامی روحانیون مبلغی هستند که هر ساله در دفتر تبلیغات اسلامی، تلاش های تبلیغی آن ها ارزیابی می شود. نمونه گزینی نیز 21 نفر از نخبگان تبلیغی هستند که در دو همایش «برترین های تبلیغ» تقدیر شدند. براساس بازنمایی داده ها، مشارکت کنندگان، مفاهیم مهجورشده آیات و روایات، تفسیر به رای و غلط خوانی، ذیل مقوله «قرآن گریزی» و همچنین مفاهیم منبری های خواب پرداز، خرافه زایی، درویش گرایی و کرامت سازی، ذیل مقوله «خواب زدگی و خرافه گرایی» توصیف شده اند. همچنین مشارکت کنندگان مفاهیم کلیشه های محتوایی، تعمیمی و زمانی را ذیل مقوله «کلیشه های تبلیغی»؛ و مفاهیم جامعه گریزی، کارکرد گریزی و منظومه گریزی را ذیل مقوله «دین فردی» توصیف کرده اند.