وجوه معنایی «اجر» در قرآن کریم با تکیه بر معناشناسی تاریخی

«اج‏ر» از کهن‏ ترین ریشه ‏های ثلاثی در زبان‏های سامی است که 108 بار در 99 آیه از قرآن کریم به کار رفته است. تنوع در کاربردهای قرآنی این ریشه، همواره نظر عالمان تفسیر به‏ ویژه صاحبان کتب وجوه و نظایر را به خود جلب کرده و گاه برای آن تا 6 وجه معنایی برشمرده شده است. در پژوهش حاضر کوشش شده است تا با بهره‏ گیری از روش معناشناسی تاریخی، قدیم‏ترین معنای ریشه «اج‏ر» در زبان‏های سامی پیجویی شود، سیر تحولات معنایی واژه «اجر» از زبان پیشاسامی تا عربی قرآنی به مطالعه گذاشته شود و وجوه معنایی این واژه در آیات قرآنی بازشناخته شود. مطالعه حاضر نشان می‏ دهد که واژه «اجر» برای افاده سه معنا در قرآن کریم به کار رفته است: نخست، معنای «دستمزد» که قدیم‏ترین معنای این واژه است و در 24 آیه قرآنی دیده می‏ شود؛ دوم، معنای «پاداش» که در 70 آیه قرآنی به چشم می‏ خورد؛ و سوم، معنای «مهریه» که تنها در 5 آیه قرآنی مشاهده می ‏شود. از دیگر دستاوردهای مطالعه حاضر، پاسخ به این پرسش است که چرا قرآن کریم از واژه «اجر» برای اشاره به مفهوم «مهریه» بهره جسته است.