تحلیل اقتصادی-زیست محیطی اجرای سیاست اصلاح یارانه نهاده های کشاورزی در ایران: کاربرد مدل تعادل عمومی قابل محاسبه

در مطالعه حاضر، اثرات کاهش یارانه اختصاص‏ یافته به بخش کشاورزی در قالب الگوی تعادل عمومی بر متغیرهای اقتصادی و زیست ‏محیطی ارزیابی شد. در این راستا، کاهش یارانه بخش کشاورزی در پنج سطح در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که اصلاح و کاهش یارانه ‏های بخش کشاورزی به کاهش تولیدات داخلی، رشد قیمت ها و کاهش تقاضای نهایی محصولات کشاورزی به‏ ویژه محصولات اساسی برای خانوارها می‏ انجامد و از این‏رو، امنیت غذایی را به مخاطره می‏اندازد؛ همچنین، با حرکت به سمت سناریوی کاهش هشتاد درصدی این یارانه ‏ها، کاهش در مخارج واقعی دولت معادل 87/5- درصد می ‏شود. نتایج برآوردها حاکی از آن بود که در پی کاهش یارانه‏ های بخش کشاورزی، محصولات گندم بیشترین و جو کمترین کاهش تولید را خواهند داشت؛ همچنین، با اعمال سناریوهای مورد نظر، زیربخش شیلات بیش از زیربخش های دام و جنگل‏ومرتع کاهش تولید را تجربه می کند، به ‏گونه‏ای که با کاهش ده درصدی یارانه بخش کشاورزی، میزان کاهش در تولید محصولات دام، شیلات و جنگل‏ومرتع، به ‏‎ترتیب، 4/2- ، 4/10- و 8- درصد ارزیابی شد. افزون بر این، کاهش یارانه ‏های بخش کشاورزی، در آینده، منجر به کاهش آلودگی‏ های زیست‏محیطی خواهد شد، به ‏گونه ‏ای که میزان کاهش در تولید گاز دی‏اکسید کربن (CO2) در سناریو اول، 92/0- درصد و در سناریو پنجم، 90/22- درصد محاسبه شد. با توجه به ضرورت بازنگری در نظام پرداخت یارانه ها، شایسته است که اجرای سیاست کاهش یارانه نهاده ‏های کشاورزی به‏ صورت تدریجی و با ترکیب بهینه و اجرای هم‏زمان چند ابزار سیاستی متناسب با ساختار تولید و ساختار بازار هر محصول انجام شود.