ارزیابی تاثیر اقلیم بر مواد موثره زعفران (کروسین، پیکروکروسین و سافرانال) در منطقه بناب شهرستان مرند

زعفران  (Crocus sativus L.)‎‏ محصولی ارزشمند و نیمه مقاوم به خشکی است که می تواند در شرایط بسیار متفاوت آب و هوایی مورد کشت و کار قرار گیرد. مهمترین ترکیب های شیمیایی زعفران را کروسین، پیکروکروسین و مشتق های کروسین تشکیل می دهند که دارای خواص آنتی اکسیدانی می باشند و در داروسازی کاربرد دارند. در این پژوهش اثر اقلیم شهرستان مرند، استان آذربایجان شرقی طی دو سال زراعی بر کمیت و کیفیت و خصوصیات آنتی اکسیدانی قسمت های مختلف زعفران تولیدی در این منطقه بررسی شد. عوامل اقلیمی حاکم بر این منطقه طی دو سال متوالی 1393 و 1394 از نظر دما، بارندگی و رطوبت با استفاده از داده های هواشناسی بررسی شد و میزان عملکرد زعفران در منطقه با استفاده از پرسشنامه از زعفران کاران منطقه به دست آمد. از سوی دیگر، میزان ترکیبات کروسین، پیکروکروسین و سافرانال و فعالیت آنتی اکسیدانی قسمت های مختلف زعفران شامل کلاله، خامه، پرچم و گلبرگ ها هر کدام به طور جداگانه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج به دست آمده نشان داد شهرستان مرند طبق روش طبقه بندی دومارتن، در طبقه اقلیم نیمه خشک قرار می گیرد و مقدار متابولیت های کروسین در سال اول کشت 1393 (بیشترین میزان 306 میلی گرم بر گرم در اندام کلاله)، پیکروکروسین در سال دوم کشت 1394 (102/15 میلی گرم بر گرم در اندام کلاله) و سافرانال در سال دوم کشت 1394 (بیشترین میزان: 49/95 میلی گرم بر گرم در گلبرگ زعفران) و فعالیت آنتی اکسیدانی کلاله و گلبرگ زعفران در سال اول کشت 1393 (به ترتیب 30/43 و 88/32 درصد) بالاترین مقدار را داشت. منطقه بناب مرند آذربایجان شرقی در اثر تغییرات آب و هوایی منطقه مناسب برای کشت زعفران می باشد و کیفیت اندام های مختلف زعفران در سال های متوالی کشت چندساله زعفران متفاوت می باشد.