بازخوانی رویکرد علی شریعتی نسبت به روحانیت: از تقابل راهبردی تا تعامل تاکتیکی

تاریخ معاصر ایران از جنگهای ایران و روسیه در ابتدای قرن 19 میلادی عرصه کشاکش مداوم سنت و مدرنیته بوده است. در این برهه از تاریخ کشور سنت در سه نهاد بازار ، روحانیت و نظام سیاسی پادشاهی مطلقه تمرکز یافته بود. در چارچوب تقابل سنت و مدرنیته، روشنفکری به عنوان نهادی برآمده از مدرنیته به رویارویی سه نهاد برآمده از سنت برخاست. در این میان اما تعامل و تقابل روشنفکری و روحانیت سرانجامی دیگر یافت و به تولد نواندیشی دینی انجامید و بر سرنوشت دو نهاد دیگر یعنی بازار و سلطنت تاثیرات شگرفی بر جای نهاد. رابطه توام با تعامل و تقابل بین روشنفکران و روحانیون تا حدود زیادی در اندیشه های دکتر علی شریعتی به عنوان نماد نواندیشی دینی در ایران معاصر انعکاس یافته است. از این روی، در مقاله حاضر برآنیم تا با به کارگیری نظریه پروتستانتیسم اسلامی و روش توصیفی -  تحلیلی، ابعاد مختلف رویکرد علی شریعتی به نهاد روحانیت را بررسی کنیم و از این طریق راهی برای باز اندیشی روابط نهاد روشنفکری و نهاد روحانیت در ایران معاصر بگشاییم. یافته های مقاله نشان می دهد رویکرد محوری علی شریعتی اصلاح گری دینی بوده و در این چارچوب تقابلش با نهاد سنتی روحانیت راهبردی و تعاملش با آن تاکتیکی بوده است.