مبانی و مفاهیم پیشرفت اجتماعی
توسعه به مثابه عرصه ای برای رقابت بین کشورها و رتبه بندی آنها و تکامل به معنی حرکت به سوی کمال است. از منظر بعضی دیدگاه ها، مهم ترین مبانی الگوی پیشرفت در دنیای مدرن در سه مولفه انسان محوری، دنیامحوری، و علم محوری خلاصه می شود. نگاهی اجمالی به تحولات مفهومی و مبانی توسعه و پیشرفت، شاید بتواند در شفاف تر شدن مسیری که جامعه ما می خواهد در آن گام بگذارد و نیز در فراهم آوردن تسهیلاتی برای ساختار تصمیم گیری کلان کشوری، کمک کند.
در این مقاله، با استفاده از مرور متون گسترده و منابع کتابخانه ای، به تحلیل مفاهیمی ازجمله تعاریف و نشانه های توسعه، الگوهای پیشرفت و توسعه و ارزش های حاکم بر الگوهای کلان توسعه و نیز پیامدهای بالقوه و بالفعل آنها پرداخته شده است.
از توسعه به لحاظ نظری و عملی تعاریف متعددی ارایه می شود. گاهی آن را در کاهش شکاف یا تضاد در ابعاد مختلف زندگی اجتماعی، و زمانی در تبدیل قوه به فعل، و یا گسترش نظم و قاعده مندی و یا... تعریف می کنند. سه الگوی کلان توسعه عبارتند از الگوی توسعه سرمایه داری، الگوی توسعه سوسیالیستی و الگوی توسعه ایرانی اسلامی پیشرفت. الگوی توسعه پیشرفت سرمایه داری از زمان انقلاب صنعتی شکل می گیرد و پیامد آن، مصرف گرایی افراطی و ولخرجی متظاهرانه و آغاز سلطه بر طبیعت و انسان ها و تخریب محیط زیست است. الگوی توسعه سوسیالیستی، با انقلاب اکتبر 1917 شکل گرفت و استبداد اولین و مستقیم ترین پیامد حاکمیت این الگوی توسعه بود. الگوی توسعه ایرانی اسلامی پیشرفت، از دهه 1390 هجری خورشیدی مطرح شد و پیامدهای بالقوه منظور شده برای آن، «پیشرفت در عرصه های تفکر، علم، زندگی، و معنویت» است.
سازوکارهای متعددی برای ارتقا بهروزی جوامع طراحی شده است؛ اما یکی از مهم ترین آنها دموکراتیزه کردن محیط کار و ایحاد فضایی است که ضرورت احساس با ارزش بودن و مشارکت داشتن در محیط کار را القا کند. اما مهم تر و گسترده تر از این، توجه جدی به نظام توزیع عادلانه موهبت های اقتصادی و اجتماعی است که علاوه بر افزایش سطح بهروزی انسان ها، به کاهش جدی آسیب های اجتماعی نیز کمک می کند. گفتنی است که مطابق برخی مطالعات عمیق و گسترده، روان شناسی تکاملی انسان نیز نشان از تمایل کم وبیش ذاتی انسان به برابری و تعادل دارد.
- حق عضویت دریافتی صرف حمایت از نشریات عضو و نگهداری، تکمیل و توسعه مگیران میشود.
- پرداخت حق اشتراک و دانلود مقالات اجازه بازنشر آن در سایر رسانههای چاپی و دیجیتال را به کاربر نمیدهد.