برآورد وراثت پذیری صفات زراعی کنجد (. Sesamum indicum L) در شرایط بدون تنش و تنش خشکی با استفاده از تجزیه دی‏ آلل

به منظور برآورد ترکیب‏پذیری عمومی، خصوصی و نوع عمل ژن درکنجد، آزمایشی به صورت دی آلل یک طرفه 7×7 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو شرایط بدون تنش و تنش خشکی د سال های 1394 و 1395 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند اجرا شد. تجزیه واریانس بیانگر تفاوت معنی‏دار بین ژنوتیپ ها بود. تجزیه گریفینگ نشان داد که در شرایط بدون تنش و تنش ترکیب پذیری عمومی کلیه صفات معنی دار شد. ترکیب پذیری خصوصی در شرایط بدون تنش برای کلیه صفات بجز ارتفاع گیاه، ارتفاع تا اولین کپسول و تعداد کپسول در گیاه و در شرایط تنش برای کلیه صفات بجز ارتفاع گیاه، تعداد شاخه فرعی و تعداد کپسول در گیاه معنی‏دار بود. تجزیه واریانس هیمن نشان داد که در شرایط بدون تنش و تنش واریانس ژنتیکی افزایشی برای کلیه صفات معنی دار بود. در شرایط بدون تنش واریانس ژنتیکی غالبیت برای کلیه صفات بجز ارتفاع گیاه و ارتفاع تا اولین کپسول، و در شرایط تنش برای کلیه صفات بجز ارتفاع گیاه معنی دار بود. وراثت پذیری عملکرد و صفات وابسته با آن در هر دو محیط نسبتا بالا بود. وراثت پذیری عمومی بین حداقل 51/0 (ارتفاع گیاه) تا 99/0 (چند صفت) و وراثت پذیری خصوصی بین 27/0 (شاخص برداشت) تا 99/0 (تعداد کپسول درگیاه) در دو شرایط رطوبتی متغیر بود. بیشترین هتروزیس (2/29 درصد) نسبت به میانگین والدین برای عملکرد دانه در محیط بدون تنش و کمترین هتروزیس (47/9- درصد) برای شاخص برداشت در شرایط تنش مشاهده شد. تنها برای صفت طول کپسول هتروزیس مثبت نسبت به والد برتر در محیط بدون تنش (03/0 درصد) مشاهده شد.