ارزیابی صفات زراعی، پایداری عملکرد و ویژگی های کیفیت ژنوتیپ های سیب زمینی در مناطق کشت بهاره کشور

در این پژوهش 33 ژنوتیپ سیب زمینی شامل 31 کلون پیشرفته سیب زمینی حاصل از برنامه های به نژادی به همراه دو رقم تجاری آگریا (مناسب برای خلال سیب زمینی) و کایزر (مناسب برای تازه‏خوری) به عنوان شاهد در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار و در پنج منطقه (کرج، اردبیل، مشهد، اصفهان و همدان) از نظر صفات زراعی و ویژگی های کیفیت در سال های 1397-1394 بررسی شدند. برای تامین غده های مورد نیاز برای کشت در پنج منطقه، کلون ها در سال 1394 در ایستگاه تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی اردبیل تکثیر شدند. در طول دوران رشد و پس از برداشت تعداد و وزن غده در بوته، ارتفاع بوته، تعداد ساقه اصلی در بوته، شکل غده، عمق چشم، رنگ پوست و گوشت غده، طول دوره رشد، تعداد غده های بدشکل، شکاف های رشد غده، حفره ای شدن مرکز غده، پوسیدگی قهوه ای حلقوی داخلی غده، تغییر رنگ گوشت غده خام و درصد ماده خشک غده در دو منطقه اردبیل و همدان، و عملکرد غده کل و قابل فروش در پنج منطقه اردبیل، همدان، کرج، مشهد و اصفهان اندازه گیری شدند. تجزیه واریانس مرکب داده ها برای عملکرد غده کل و قابل فروش نشان دادکه اثر ژنوتیپ، مکان ، سال، سال × مکان، ژنوتیپ × مکان، ژنوتیپ × سال و ژنوتیپ × سال × مکان معنی داری بود. کلون های شماره 1 (1675)، 5 (1375)، 8 (5675) و 26 (1027) دارای بیشترین عملکرد غده بودند. براساس نتایج تجزیه GGE-biplot، کلون های متوسط زودرس و پرمحصول شماره 1 (1675) و 8 (5675) دارای بیشترین پایداری عملکرد و کلون های متوسط دیررس شماره 5 (1375) و 26 (1027) دارای پایداری عملکرد متوسط بودند. کلون های شماره 5 (1375)، 8 (5675) و 26 (1027) از درصد ماده خشک غده بالا، رنگ گوشت غده زرد روشن و پررنگ، بدون غده بدشکل، بدون حفره ای شدن مرکز غده، بدون شکاف های رشد غده، پوشش خوب، سیاه شدن گوشت غده جزیی و عمق چشم سطحی برخوردار بودند. در نهایت در این پژوهش، چهار کلون 1675، 1375، 5675 و 1027 به عنوان کلون های امید بخش پرمحصول و با پایداری عملکرد انتخاب شدند. در سال 1400، کلون 1675 به نام رقم جدید تکتا و کلون 1027 به نام رقم جدید رونا نامگذاری و به جامعه کشاورزان سیب زمینی کار معرفی شدند.