ساختار روشنه ها و ارتباط آن با وضعیت زادآوری در جنگل های راش منطقه هفت خال ساری

مطالعه و ارزیابی ساختار روشنه ها  باعث ایجاد درک صحیحی از روند پویایی توده جنگلی و همچنین آشفتگی های طبیعی می شود که نقش مهمی در آینده مدیریتی بوم سازگان جنگل دارد. مطالعه حاضر به بررسی ارتباط ساختار روشنه ها با زادآوری در راشستان طبیعی جنگل هفتخال استان مازندران می پردازد.

بدین منظور ابتدا با جنگل گردشی، تمام روشنه های موجود در سطح منطقه شناسایی و ثبت شد. سپس روشنه ها  در سه کلاسه کوچک (کمتر از 300 مترمربع)، متوسط (300 تا 600 مترمربع) و بزرگ (بیشتر از 600 مترمربع) کلاسه بندی و خصوصیات ساختاری روشنه از جمله فراوانی، شکل و مساحت محاسبه شد. مشخصه های قطر یقه، ارتفاع، نوع گونه، فراوانی نهال ها به تفکیک مراحل رویشی برای همه زادآوری ها در هر روشنه ثبت شد.

نتایج نشان داد که 3/65 درصد منطقه مورد مطالعه را روشنه تشکیل می دهد. از نظر سطح، 85 درصد روشنه ها در کلاسه های کوچک و متوسط بود. ارتباط مساحت با محیط روشنه ها و همچنین بررسی شاخص کشیدگی میلر نشان داد که روشنه ها اکثرا دارای شکل بیضوی در روشنه های کوچک تا شکل دایره ای در روشنه های بزرگ هستند، به طوری که مقدار شاخص کشیدگی میلر در روشنه های کوچک، متوسط و بزرگ، به ترتیب 0/42، 0/59 و 0/86 بود. در بررسی مشخصه های تجدید حیات، 85 درصد زادآوری های موجود در روشنه ها مربوط به گونه راش بود. بیش ترین فراوانی زادآوری ها در مرحله رویشی خال با قطر کمتر از 5 سانتی متر و ارتفاع 4 تا 8 متر بودند که شروع رقابت برای نور، مهم ترین عامل در این مرحله است. همچنین مقایسات نشان داد فراوانی، رشد قطری و رشد ارتفاعی زادآوری ها با افزایش سطح روشنه به طور معنی داری کاهش می یابد و دلیل آن نیازهای بوم شناختی به ویژه سایه پسندی زادآوری های گونه راش است که روشنه های کوچک این شرایط را مهیا ساخته است.

نتایج حاصل از این تحقیق بیانگر این است که روشنه های کوچک تر از 600 مترمربع (روشنه های کوچک و متوسط) از شرایط مناسب تری برخوردارند و در مدیریت جنگل باید تا حد ممکن از ایجاد روشنه های بزرگ تر از 600 مترمربع اجتناب شود. نتایج مقاله حاضر مدیریت جنگل را در اجرای بهتر و قابل اعتماد برنامه ریزی ها همراه با حفظ پایداری بوم سازگان های جنگلی و همچنین منافع اقتصادی و اجتماعی آن یاری می کند.