جایگاه مصلحت در اندیشه سیاسی رهبران جمهوری اسلامی ایران

یکی از مباحث مهم در حوزه فقه سیاسی، جایگاه مصلحت در اداره امور جامعه اسلامی است. با تاسیس نظام سیاسی ج.ا. ایران بر مبنای فقه سیاسی، قاعده مصلحت جایگاه مهمی در اندیشه رهبران آن ایفا می کند. به طور مشخص، امام خمینی (ره) و آیت الله خامنه ای از این قاعده فقهی برای رفع مشکلات جامعه اسلامی بهره برده اند. در این پژوهش به بررسی جایگاه مصلحت در اندیشه سیاسی رهبران ج.ا. ایران پرداخته شده است. پژوهش حاضر این سوال را مطرح می کند که اصل مصلحت در آراء رهبران ج.ا. ایران بر مبنای چه اهدافی در اداره جامعه اسلامی حایز اهمیت است؟ فرضیه ای که می توان مطرح کرد این است که قاعده مصلحت، راهکاری برای حل معضلات نظام اسلامی در داخل و خارج است که هدفی جز در نظر گرفتن مصالح عمومی جامعه و حرکت بر مبنای تعادل و حفاظت از منافع عمومی مردم ندارد. یافته های پژوهش نشان می دهند که میان تعادل به معنای مرکزیت بودن منافع عمومی و قاعده مصلحت با محوریت دفاع از منافع عموم اشتراکاتی وجود دارد. حل معضلات جامعه اسلامی بر مبنای تشخیص رهبر جامعه اسلامی، تنها در صورت رعایت مصالح عمومی، پرهیز از خودسری و همچنین مبنا بودن شریعت قابل توجیه است. چارچوب نظری استفاده شده در پژوهش حاضر، رویکرد تعادل متعلق به روبرتو الکسی است و روش پژوهش توصیفی-تحلیلی و بهره گیری از منابع کتابخانه ای و اسنادی است.