عوامل رستن از خیال در سلوک عرفانی در آثار جلال الدین مولوی

خیال، یکی از مهم ترین مباحث عرفان اسلامی است و جایگاه ویژه ای در اندیشه جلال الدین مولوی (604-672 ق) دارد. هدف از این مقاله تحلیل عوامل رستن از خیال در سلوک عرفانی از دیدگاه مولوی است. در سلوک عرفانی، علاوه بر عریانی از ت (رهایی از خواسته های جسمانی)، عریانی از خیال، امری بسیار ضروری است؛ یعنی برای دستیابی به عوالم بالا باید علاوه بر فروگذاشتن و پشت سر نهادن تن و جسمانیت، تعلق به عالم صور خیالی را هم پشت سر نهاد. مولوی به عنوان یکی از بزرگ ترین عارفان مسلمان، در جای جای آثار خود توجه ویژه ای به مسیله خیال و نقش آن در حیات آدمی خصوصا در سلوک عرفانی دارد. وی با تصدیق وجه مثبت و راهبرانه خیال در سلوک، غالبا روی خوشی به آن نشان نمی دهد و آن را یکی از بزرگ ترین حجاب های سلوک عرفانی معرفی می کند، تا آنجا که رستن از خیال را مرادف با وصال حق می داند. بنا بر نظر مولوی، عواملی چون عشق، پناه بردن به اولیای الهی، حیرت، ذکر، ابن الوقت بودن و نیز موت، فنا و نیستی، سبب عریانی و رهایی سالک از حجاب خیال می شود.