خاستگاه لغزش های ساختاری ترجمه های خطبه های نهج البلاغه در برگردان مشتقات باب استفعال

تاکنون ترجمه های گوناگونی از نهج البلاغه به زبان فارسی انجام گرفته، اما به طورکلی به دلیل کاستی هایی که در ترجمه زبان عربی به زبان فارسی وجود دارد، این ترجمه ها مورد نقد و بررسی بسیاری از ادیبان قرار گرفته اند. در پژوهش حاضر تلاش شده است با روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از معاجم مختلف لغوی، کتاب های صرفی و نحوی و شروح نهج البلاغه، چالش های پیش روی مترجمان در برگردان مشتقات باب استفعال، مورد مطالعه قرار گیرد. بر این اساس، داده های مربوط به هشت مورد از مشتقات باب استفعال از کل خطبه های نهج البلاغه انتخاب و در شش ترجمه فارسی نهج البلاغه (فیض الاسلام، انصاری، شهیدی، زمانی، دشتی و آقا میرزایی) مورد بررسی و نقد قرار گرفت. یافته های این پژوهش نشان می دهد که «خطا در تشخیص ساختار فردی» و «خطا در تشخیص ساختار جمعی» از مهم ترین لغزش های ساختاری در برگردان مشتقات باب استفعال است. ازنظر کمی نیز گزارش آماری عملکرد مترجمان در نمونه های مورد بررسی، بیانگر این است که ترجمه های شهیدی و دشتی بدون هیچ لغزشی در تشخیص ساختار فردی و همچنین در تشخیص ساختار جمعی در برگردان مشتقات باب استفعال، موفق ترین ترجمه بوده اند. از آن سو، ترجمه فیض الاسلام تنها در تشخیص ساختار فردی، بدون هیچ لغزشی، موفق ترین ترجمه بوده است.