تحلیل پویای الگوی تجارت ایران در چارچوب توافقات منطقه ای: رهیافت شبکه

در مطالعه ی حاضر به تحلیل تجارت ایران با استفاده از رهیافت شبکه پیچیده و نقش سه موافقتنامه تجاری اکو، D8 و سازمان کنفرانس اسلامی درشبکه تجارت جهانی پرداخته شده است. بدین منظور، ابتدا با استفاده از داده های 150 کشور طی سال های 2019-2010 و به کارگیری رهیافت شبکه های پیچیده و استفاده از الگوریتم کشف اجتماع لوین، اجتماعات تجاری شناسایی و با استفاده از شاخص های مرکزیت، خوشگی و تراکم، جایگاه و موقعیت تجاری کشور ایران در اجتماعات تجاری منتخب بررسی و با شبکه موافقتنامه های تجاری با استفاده از معیار نظریه اطلاعات مقایسه گردیده است. نتایج نشان می دهد که کشور ایران طی دوره ی مورد بررسی در اجتماع تجاری آسیا-آفریقا قرار دارد. همچنین نتایج شاخص تراکم و خوشگی بیانگر بهبود روابط تجاری چندجانبه بین کشورهای مورد نظر بوده، ولی شاخص های مرکزیت نشان دهنده ی تنزل جایگاه کشور ایران در سال 2019 نسبت به سال 2010 در اجتماع تجاری مذکور است. همچنین معیار نظریه اطلاعات نشان دهنده ی آن است که موافقتنامه های تجاری نقش مهمی در تصمیم کشورها برای تجارت نداشته و در طی دوره ی مذکور این نقش در شبکه تجارت جهانی در حال تضعیف بوده است. بنابراین نقش قدرت های فرامنطقه ای در بهبود روابط تجاری کشور بسیار موثر است.