اعتبار رشد برای پایان حضانت و شناسایی شاخصه رشد در نظام حقوقی ایران

یکی از سازوکارهای حمایتی از فرزندان در نظام حقوقی ایران حضانت است. این تکلیف از ابتدای تولد بر دوش والدین است، اما در خصوص پایان و موعد آن ابهاماتی وجود دارد. علت این ابهام عدم صراحت قانونگذار در این خصوص است. باتوجه‌به اینکه موضوع حضانت «کودک» است، حقوق‌دانان پایان کودکی (یعنی بلوغ) را برابر با پایان حضانت می‌دانند، اما ازآنجاکه شناسایی خود مفهوم «کودک» محل اختلاف است، لذا این استدلال راه‌گشا نخواهد بود. طبق نظر مشهور فقهای امامیه، رسیدن توامان به سن «بلوغ و رشد» به معنای پایان حضانت است. اما به‌دلیل مشخص نبودن مفهوم رشد، این نظر نیز موجب ابهام است. مقاله حاضر به شیوه تحلیلی‌توصیفی و با مراجعه به اسناد کتابخانه-ای در پی آن است که این اختلاف‌ها را شناسایی و معیار مشخصی را برای پایان تکلیف حضانت مطرح کند. با عنایت به نظر مشهور فقها در خصوص شرط دانستن «بلوغ و رشد» برای پایان حضانت، بررسی مفاهیم مختلف رشد (اعم از مالی و غیرمالی)، توجه به مصالح فرزندان در جامعه کنونی و عرفی بودن شناسایی رشد، می‌توان به این نتیجه رسید که سن پایان حضانت تا زمانی قابل توسعه است که متخصصان و کارشناسان فرزندان را برای ادامه زندگی مستقل رشید تشخیص ‌دهند. پژوهش‌های موجود در این زمینه بسیار اندک و تنها ناظر به طرح بحث کلی سن حضانت است، اما این مقاله با بیان فروض مختلف رشد و توجه ویژه به منابع فقهی، راهکار اصلی را ارایه می‌کند.